Digitalisering en ontsluiting van de collectie bladmuziek van de openbare omroep gaat voort

Het Koninklijk Conservatorium Brussel (KCB), School of Arts Erasmushogeschool digitaliseert de collectie bladmuziek van de openbare omroep en onderzoekt de mogelijkheden om deze te ontsluiten. Deze collectie heeft een uniek cultureel belang. Ze bevat orkestrepertoire, jazzmuziek, koorwerken, oratoria, opera en liederen, met daaronder vele unieke partituren en manuscripten. CEMPER, Kunstenpunt, Muziekarchief VRT, VIAA/PACKED en het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB) zijn ondersteunende partners. Het project verloopt in twee fases en wordt mogelijk gemaakt met steun van de Vlaamse overheid. De middelen voor de tweede fase werden recent toegekend.

De collectie Bladmuziek van de Openbare Omroep (BOO)

De oude Belgische omroep of het Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep (NIR) / Institut National de Radiodiffusion (INR) — opgericht in 1930 — had vanaf de beginjaren een uitgebreide muziekdienst met de nodige ensembles die van bladmuziek voorzien werden. Veel muziekopnames waren er nog niet in de pioniersjaren en de orkesten en ensembles speelden dan ook live. Naast specifieke compositieopdrachten en het aankopen van partituren werden bestaande composities ook vaak in huis gearrangeerd. Stilaan groeide de muziekbibliotheek. Na de federalisering in 1960 gingen BRT en RTB hier ijverig mee verder en beheerde de collectie gemeenschappelijk. In de tijd dat CEO’s nog geen belang hechtten aan het erfgoed, werd de bibliotheek helaas in 1998 zowat op straat gezet. Dankzij de toewijzing van de bladmuziekcollectie aan het toenmalige Vlaams Radio Orkest en Vlaams Radio Koor is er vandaag nog een rijke collectie van ​‘omroepmuziek’. Op lange termijn is het de bedoeling dat de collectie wordt ondergebracht in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium van Brussel, de meest geschikte instelling om de collectie in een latere fase te bewaren en de dienstverlening te organiseren.

De collectie telt ca. 66.000 titels van composities, in strekkende meter beslaan de partituren 1,100m of 1,1km. Een collectie van dergelijke omvang raak je niet onmiddellijk kwijt en ter voorbereiding van een toekomstige herbestemming werd in oktober 2018 een subsidiedossier ingediend door het Koninklijk Conservatorium Brussel (KCB), School of Arts Erasmushogeschool. Als houder van het kwaliteitslabel Vlaamse Erfgoedbibliotheek komt de bibliotheek van het Brussels conservatorium in aanmerking voor projectsubsidies op het Cultureelerfgoeddecreet van 2017. 

Digitalisering en ontsluiting

Fase 1

De ondersteunende partners van het eerste uur – Kunstenpunt (voorheen als Muziekcentrum), Muziekarchief VRT en CEMPER (voorheen als Resonant) — werkten met de KCB-bibliotheek een plan uit om nu al een deel van de collectie te digitaliseren en ontsluiten. Gelukkig moet er niet van nul worden vertrokken: de collectie zelf is geregistreerd op steekkaarten en die catalogus is nog volledig in takt. In 2003 werd dankzij het Max Wildiersfonds de symfonische muziek al grondig bestudeerd en verscheen een studie die de geschiedenis en de werking van de verschillende ensembles en orkesten in beeld bracht. Andere partners in het project zijn VIAA/PACKED en Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB).

Met de projectsubsidies wordt getracht de collectie voor een groot deel gebruiksklaar te maken. In het eerste werkjaar werd gestart met de catalogisering en digitalisering. Het Muziekarchief van de VRT had al voor de start van het project een deel van de oude fiches gescand. Die worden nu omgezet naar een gelijkaardige catalogus die de conservatoriumbibliotheek al in gebruik heeft, maar als zelfstandige module. Er werd ook gekozen om zo snel mogelijk te starten met het digitaliseren van de bladmuziek. Het conservatorium beschikt immers over een scanatelier. Op piekmomenten kan uitgeweken worden naar het AMVB die over een gelijkaardige scanner beschikken. Tot nu toe werden 51.000 partituren gedigitaliseerd. Momenteel wordt ook onderzocht op welke platformen de composities in publiek domeinen aan geboden kunnen worden. Hierbij hoort het onderzoek naar het klaren van de rechten. De twee projectmedewerkers worden bijgestaan door een stuurgroep waarin de projectpartners zetelen. Dit is eerder om de praktische werkzaamheden op te volgen. Omdat het digitaliseren ook wel inhoudelijke beslissingen met zich meebrengt wordt gewerkt met drie focusgroepen (jazz, koor, orkest) bestaande uit componisten, dirigenten, musici en experts.

Fase 2

In het tweede werkjaar dat nu kan starten met de toegekende middelen voor fase 2, wordt de catalogisering en digitalisering verdergezet en wordt een onderzoek opgestart in hoeverre de VRT nog opnames bezit en in hoeverre dit gekoppeld kan worden aan de bladmuziekcollectie. In functie van concertprogrammatie zal ook gewerkt worden aan een communicatieplan voor musici, ensembles en orkesten.