Praktijken doorgeven

Wat is immaterieel erfgoed van muziek en podiumkunsten?

Immaterieel erfgoed vind je in alle (culturele) aspecten van het leven zoals sport en spel, feesten en rituelen, landbouw, taalgebruik, en eten en drinken. Je vindt het ook binnen de muziek en podiumkunsten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan muziekstijlen, acteer- en danstechnieken, ambachten, muziek- en podiumtradities.

Deze praktijken en technieken zijn voorbeelden van immaterieel erfgoed:

• De fanfarecultuur
  Een fanfare is een orkestvorm met veel koperblazers (waaronder veel bugels), saxofoons en slagwerk. De fanfarecultuur maakte doorheen de jaren een heuse evolutie mee. Het repertoire wordt steeds uitgebreid met moderne stukken, het niveau van de muzikanten stijgt, en naast straatopkomsten treden ze steeds meer op in concertzalen. Het verenigingsleven en het plezier dat naast het musiceren gemaakt wordt, maken deel uit van de fanfarecultuur. De fanfarecultuur werd opgenomen op de Inventaris Vlaanderen voor immaterieel erfgoed in 2020.
• De rederijkerscultuur
  De liefde voor taal in de ruime zin van het woord vormt de voornaamste reden voor het bestaan van de rederijkerskamers. In Vlaanderen beoefenen rederijkers taal vooral via amateurtheater, en in mindere mate via zang en dichtkunst. De Kamers organiseren wedstrijden rond theater, voordracht en dichtkunst.  Feestelijkheden vormen een rode draad in de werking: ze organiseren patroonsfeesten en nemen deel aan historische stoeten of processies. De rederijkerscultuur werd opgenomen op de Inventaris Vlaanderen voor immaterieel erfgoed in 2017.
• De muziekkunst van het jachthoornblazen
  Deze muziekkunst omvat de muziek, speeltechnieken en het verenigingsleven van de mensen en groepen die jachthoorn spelen. Deze koperblaasinstrumenten zonder ventielen kenden hun oorsprong in de jacht maar evolueerden intussen tot een volwaardig muziekinstrument dat ter opluistering van evenementen en in concerten gebruikt wordt. In Vlaanderen wordt door verschillende groepen gespeeld, waaronder de Franse trompe d’ Orléans en de Duitse Fürst-Pless- en Parforcehoorns. De muziekkunst van het jachthoornblazen op Franse hoorn werd opgenomen op de Inventaris Vlaanderen in 2019. In 2024 kreeg ook het jachthoornblazen op Fürst-Pless- en Parforcehoorn een plek op de Inventaris Vlaanderen.
• Het ambachtelijk maken van theaterpoppen
  Binnen de figurentheatergemeenschap zijn er veel vakmannen die beschikken over bijzondere vaardigheden in het maken van verschillende soorten theaterpoppen. Vaak hebben zij de kneepjes van het vak doorgekregen van een voorganger, en dankzij jarenlange oefening en training onder de knie gekregen.

Gedeelde uitdagingen

Veel van deze immaterieel-erfgoedpraktijken zijn kwetsbaar en sommige dreigen verloren te gaan. Vaak kampen ze met dezelfde uitdagingen:

• een ‘stoffig’ imago, vaak omdat ze onbekend – en daardoor onbemind - zijn;
• moeilijkheden met het doorgeven van ‘de fakkel’ en het aantrekken van jongeren;
• een dreigend verlies van kennis, die enkel in hoofden en handen van experten zit;
• een gebrek aan opleidingsmogelijkheden of mogelijkheden tot specialisatie (bv. geen bestaande formele opleiding, gebrek aan geschikte docenten met de juiste pedagogische vaardigheden, tekort aan stagemogelijkheden).

Het identificeren van de uitdagingen die jouw immaterieel erfgoed te wachten staan, is een belangrijke stap in het nadenken over de toekomst ervan.