Wat is immaterieel erfgoed en de zorg ervoor?

Erfgoed is een heel breed begrip. Het is alles dat we waardevol vinden en willen bewaren voor de toekomst. Je kunt het onderverdelen in:

• Roerend erfgoed: voorwerpen die je kunt vastnemen, zoals schilderijen, boeken of muziekinstrumenten.
• Onroerend erfgoed: dingen die je niet kunt verplaatsen, zoals gebouwen, monumenten of landschappen.
• Immaterieel erfgoed: zaken die je niet kunt aanraken, zoals tradities, gewoonten, rituelen, ambachten en kennis. Dit erfgoed leeft in de hoofden en handen van mensen, wordt doorgegeven van generatie op generatie, en is belangrijk voor gemeenschappen. Immaterieel erfgoed is niet iets dat altijd hetzelfde blijft. Het verandert mee met de tijd, omdat mensen en hun leefwereld ook veranderen.

Immaterieel erfgoed is ook te vinden in muziek en podiumkunsten. Denk bijvoorbeeld aan muziekculturen zoals de beiaard- en fanfarecultuur, danstradities zoals tango en hiphop, acteertechnieken zoals mime en toneel in het dialect, en ambachten zoals kostuumontwerp en het maken van draadpoppen.

Immaterieel en roerend erfgoed gaan hand in hand. Zo worden voor het beoefenen van muziektradities instrumenten en bladmuziek vervaardigd, en maken theatergezelschappen decors en kostuums om hun voorstellingen op te voeren. Veel gezelschappen houden ook documenten, foto’s, affiches … bij als herinnering aan hun praktijk of net om de praktijk door te geven. Zo kunnen nieuwe acteurs bijvoorbeeld makkelijker instromen als ze beschikken over uitgeschreven teksten, en dansers kunnen van elkaar leren via videoregistraties. Bovendien kan de plaats waar immaterieel erfgoed beoefend wordt onroerend erfgoed zijn.

Erfgoed kan alleen blijven bestaan als mensen zich ervoor inzetten. De zorg voor immaterieel erfgoed noemen we borgen. Borgen van immaterieel erfgoed betekent dat je het een duurzame toekomst helpt te geven. Je onderneemt dan bewust actie om te zorgen dat mensen deze erfgoedpraktijk kennen en kunnen, en dat nieuwe generaties goesting krijgen om mee te doen. Je kan immaterieel erfgoed op verschillende manieren borgen. Lees er meer over op de pagina Hoe kan je zorg dragen voor immaterieel erfgoed? 

De mensen die zich ervoor inzetten zijn erfgoedgemeenschappen. Een erfgoedgemeenschap bestaat uit mensen die zich betrokken voelen bij een erfgoedpraktijk: zij die actief meedoen, deze ondersteunen of simpelweg waarderen. Vooral voor immaterieel erfgoed zijn deze gemeenschappen heel belangrijk. Zonder mensen die tradities beoefenen en doorgeven, bestaat het immaterieel erfgoed niet.

Bij CEMPER ondersteunen we erfgoedgemeenschappen. Hier lees je meer over hoe we dat doen.