Home Thema's Muziekarchief

Muziekarchief

Hieronder geven we een korte geschiedenis van Muziekarchief, de grootste collectie lp's en cd's van muziek die in Vlaanderen is gemaakt.

Hoe het begon

Het opzet van Muziekarchief was om van alle lp’s, cd’s en singles die in Vlaanderen gemaakt zijn één exemplaar duurzaam te bewaren.

Het idee ontstond in een periode waarin een aantal openbare mediatheken sloten en waarin de openbare bibliotheken in Vlaanderen hun collecties vinylplaten afgevoerd hadden.

Voor boeken waren er bewaarbibliotheken. Maar een collectie lp’s, cd’s of singles met alle muziek die in Vlaanderen werd gemaakt, werd nergens systematisch duurzaam bewaard.

Om dit dreigend verlies van muziekerfgoed tegen te gaan, ontstond het idee voor één centraal depot: Muziekarchief.

Muziekarchief was een gezamenlijk project van drie partners:

  • het toenmalige steunpunt voor de professionele muzieksector in Vlaanderen: Muziekcentrum Vlaanderen (thans opgegaan in Kunstenpunt);
  • de openbare omroep: VRT;
  • de muziekindustrie: IFPI-Belgium (International Federation of the Phonographic Industry) (thans SIMIM/BEA, Belgium Entertainment Association).

Digitale catalogus

De eerste doelstelling was om een centrale, eenvormige digitale catalogus’ van de Vlaamse muziekuitgaven te ontwikkelen om alleszins die informatie te bewaren voor de toekomst.

De catalogus die men kan raadplegen op Muziekarchief​.be toont een afgeslankte, maar zeer bruikbare en gebruiksvriendelijke versie van deze catalogus. De catalogus telt ongeveer 60.000 beschrijvingen. Gebruikers van de databank kunnen aanvullingen en correcties doorsturen naar de redactie.

De volgende stappen in dit project waren: de digitalisering en het aanbieden van luisterfragmenten aan een breed publiek. Die stappen zijn door gebrek aan financiële middelen niet gemaakt.

Na enkel jaren voorbereiding kwam de website Muziekarchief​.be in 2007 online.

Al die jaren werd de informatie uitgebreid, verfijnd en gecorrigeerd. Het dagelijkse onderhoud blijft een hachelijke onderneming: er komen jaarlijks enkele honderden cd’s uit in Vlaanderen, waarvan een minderheid (zo’n 10%) op de radio worden gedraaid. Er zijn bovendien steeds meer uitgaven in eigen beheer.

De collectie van Muziekarchief

Muziekarchief is niet alleen een catalogus. Het is ook een fysieke collectie van vinylplaten en cd’s.

Een van de collecties van waaruit de collectie van Muziekarchief is opgebouwd, is die van VLACAM, de Vlaamse Centrale voor Audiovisuele Materialen. Hieraan werd een grote privécollectie van een verzamelaar toegevoegd. De collectie werd voorts aangevuld met aankopen, schenkingen, vondsten in kringloopwinkels, …

Muziekarchief krijgt ook releases toegestuurd van de promotiediensten van labels en soms van muzikanten zelf. Al staat die toevoer de laatste jaren onder druk.

Het zwaartepunt van Muziekarchief ligt bij populaire muziek; zowat 80% van de Vlaamse producties is in het bezit van Muziekarchief.

De collectie telt ongeveer 40.000 items. Die worden bewaard in diverse depots van Kunstenpunt zelf en van andere instellingen.

De fysieke collectie van Muziekarchief is niet toegankelijk voor het publiek. De redenen daarvoor is dat het uitlenen en manipuleren van de geluidsdragers schade en slijtage kunnen veroorzaken. Er is evenmin infrastructuur of personeel om – mocht dit wenselijk zijn – deze dienstverlening uit te bouwen.

De geluidsdragers kunnen op aanvraag wel gebruikt woorden voor tentoonstellingen, voor publicaties of voor heruitgaven en compilaties. In Vlaanderen zijn er een heel wat gedreven muziekliefhebbers actief die het Belgisch muziekerfgoed opnieuw toegankelijk willen maken en daarom muziek die niet meer (als vinyl of cd) commercieel verkrijgbaar is, heruitgeven op hun label. Of ze maken compilaties rond bepaalde thema’s, bijvoorbeeld Funky Chimes (een compilatie van SDBan van Belgische funk uit de jaren 70) en Belgian Vaults (een reeks compilaties van Starman Records van minder bekende Belgische rock uit de jaren 60, 70 en 80).

In ideale wereld zouden ze daarvoor de originele studiotapes kunnen gebruiken, maar die zijn in bijna alle gevallen verdwenen. Daarom gebruikt men een goede vinylplaat als bron voor een heruitgave.

Waardering vanuit de muzieksector

Vanaf de start dreef Muziekarchief vooral op het enthousiasme van de medewerkers van Muziekcentrum Vlaanderen/​Kunstenpunt.

In 2010 kon met de steun van VRT en Sabam for Culture een themawebsite worden uitgewerkt: De geboorte van het Vlaamse chanson. Pioniersjaren van de Vlaamse kleinkunst en chanson in kaart gebracht.

De eerdere steun van Lotto viel weg.

Desondanks wordt het initiatief enorm gewaardeerd door de muzieksector in Vlaanderen. Het is zowat het enige initiatief om muziekerfgoed – voornamelijk van populaire muziek – op een duurzame te bewaren en te ontsluiten.

Als online repertorium biedt Muziekarchief de mogelijkheid om tal van erfgoedinitiatieven op te bouwen. Heruitgaven of compilaties uiteraard, maar ook voor tentoonstellingen, boeken over Belpop, als bron voor externe databanken als Discogs en Musicbrainz, of als bron voor Wikipedia.

En men waardeert Muziekarchief als de facto wettelijk depot voor platen en cd’s. Want hiervoor kan je niet rekenen op de archiefvormers zelf (de platenlabels en de muzikanten). Niet zelden moeten ze bij Muziekarchief aankloppen om hun eigen releases te kunnen hergebruiken.