‘25 jaar Brussels Volkstejoêter’ in AMVB
Het Brussels Volkstejoêter (BVT) - een initiatief van Brusseleir! - speelt al 25 jaar theater in het Brusselse dialect. Dat wordt gevierd met een reizende expo, randactiviteiten en een documentaire. Het startschot voor de expo werd gegeven in het AMVB (Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel). We gingen er langs en spraken met directeur An Rydant. Zij vertelde ons over het AMVB, de samenwerking met het BVT en de expo.
AMVB zet in op immaterieel erfgoed
Community archive
“In oorsprong is het AMVB eigenlijk een community archive. We zijn in 1977 opgericht als een museum om het Vlaamse leven in Brussel te documenteren en bewaren. Door de toename van de Franstaligheid in Brussel stond de Vlaamse community immers onder druk. Het AMVB is een pluralistisch archief; het initiatief kwam van personen uit alle Vlaamse politieke partijen – toen de Volksunie, PVV, CVP en Socialistische Partij – maar we zijn wel volledig privé en staan los van de politiek. In de beginjaren waren we vooral een museum. De archiefwerking is er later bijgekomen.
Nu bewaren we heel wat archieven van Vlaamse verenigingen, waarvan sommigen ondertussen niet meer bestaan. Zo had je vroeger de Gouwbonden die inwijkelingen uit andere provincies samenbrachten en onder andere wedstrijden organiseerden. In eerste instantie bewaren we die archieven, maar in de toekomst willen we de gemeenschappen ook ondersteunen om zelf zorg te dragen voor hun archief.”
Expo’s en inzet op immaterieel erfgoed
“We organiseren een viertal tentoonstellingen per jaar, die heel uiteenlopend zijn. Dat gaat van een samenwerking met jongeren die iets creatief doen met ons archief, tot een expo over 50 jaar BRAL (Stadsbeweging voor Brussel). Wie de expo’s bezoekt, komt ook midden tussen onze depots terecht. Rond onze archiefruimte zijn glazen wanden aangebracht, waardoor je de rekken kan zien. Ik vind het heel fijn dat ons archief niet verstopt zit in een kelder, maar heel zichtbaar is voor bezoekers.
Het AMVB zet dit jaar ook heel veel in op immaterieel erfgoed. Zo hebben we dit voorjaar een project gedaan rond mode, voetbal en dans. Dat was een samenwerking met Stad Brussel rond een sociaal-cultureel project. Op basis van voetbalkledij en parafernalia werd nieuwe kleding ontworpen. Die werd geshowd met dansbewegingen die gebaseerd waren op voetbalmoves. Aan die performance in de Brigittinewijk was meer dan een jaar gewerkt en we wilden die herinnering levend houden. Er waren workshops rond die danstechnieken en een deel van de kleding werd tentoongesteld bij AMVB.
Het AMVB is trouwens altijd op zoek naar samenwerkingen. Loop dus gerust bij ons binnen en dan bekijken we graag de mogelijkheden.”
Samenwerking met het Brussels Volkstejoêter
Het Brussels dialect creëert verbinding
“Ik heb lang in Brussel gewoond en omdat mijn grootouders in Brussel woonden, kwam ik hier ook vaak als kind. Het Brussels heb ik altijd een interessant dialect gevonden. Mijn vader vertelde er ook altijd leuke verhalen over toen ik klein was. Vandaag hoor je het jammer genoeg nog weinig in de straten. Brusseleir! zet zich daarom in om het dialect terug levend te maken en verbinding te leggen naar jonge generaties toe.
Ze focussen op het Brussels als een verbindende taal, net omdat daar in onze hoofdstad nood aan is. Brussel is altijd een multiculturele stad geweest en dat heeft invloed gehad op het dialect. Er zit zowel Frans als Nederlands in, maar ook Spanjaarden, Arabieren … zullen woorden herkennen. Met een boutade kan je zeggen: ’Als iedereen Brussels zou spreken, zouden we elkaar allemaal verstaan’.”
Een belangrijke culturele pijler van Brusseleir! is het Brussels Volkstejoêter, een semiprofessioneel theatergezelschap dat in 2000 werd opgericht door zeven ketsjes (Brusselaars). Ze brengen herkenbare, grappige en vaak geëngageerde stukken in het Brussels dialect. Na 25 jaar kunnen ze terugblikken op 33 toneelproducties met meer dan 860 voorstellingen, gespeeld op meer dan 45 locaties in Brussel en Vlaanderen. Het gezelschap draagt zo niet alleen bij aan het cultureel erfgoed van de hoofdstad, maar ook aan een gevoel van verbondenheid tussen generaties, wijken en gemeenschappen.
Een fijne samenwerking
“Ongeveer anderhalf jaar geleden is er een nauw contact ontstaan tussen AMVB en Brusseleir!. Een eerste project waaraan zij hebben meegewerkt, was een fototentoonstelling rond impasses (doodlopende straatjes) in Brussel, waarrond ook een muzikale vertelling werd gemaakt. Brusseleir! ondersteunde dat project en bracht ons in contact met een aantal artiesten. Dat was heel fijn om te doen.
Het klikte goed met Brusseleir! en we wilden graag verder samenwerken. Dat het Brussels Volkstejoêter dit jaar 25 bestaat, was een mooie kans. Maar om projecten te kunnen verwezenlijken, heb je subsidies nodig.We hebben daarom de handen in elkaar geslagen om een dossier in te dienen voor culturele-erfgoedprojecten. Het was een fijne en open samenwerking met het BVT. We willen zeker nog dingen samen doen.
Wel is het voor AMVB belangrijk dat we activiteiten ontwikkelen met archief dat bij ons bewaard wordt. De ambitie om het archief van het BVT bij AMVB te bewaren, was al eerder uitgesproken. Dit project vormde de aanleiding om daar echt werk van te maken. Het archief van het BVT zit nu dus bij AMVB en zal ook verder naar hier komen.”
Expo ’25 jaar Brussels Volkstejoêter’
Een interactieve expo
“Het was niet eenvoudig om het verhaal van een theatergezelschap in een expo te vatten. We vonden het belangrijk om er geen passieve tentoonstelling van te maken. We hebben dat onder andere opgelost met een groot doek waarop een kaart van Brussel staat, met daarop alle plaatsen van toneelstukken van het BVT. Het is een soort quiz voor de bezoekers waarbij ze de toneelstukken aan de juiste plaats moeten koppelen. Daarnaast staat er een deel van het decor van de nieuwe productie Nen Druum in de Zoumernacht, waarin bezoekers foto’s kunnen maken. We hebben dus – samen met de curator Barbara Vandendriessche – geprobeerd om het heel speels aan te pakken. Zo is er ook een filmpje waarin mensen proberen om fragmenten van theaterstukken in het Brussels uit te spreken. We blikken ook terug naar voorgaande producties met getekende portretten van scenaristen. En we zetten alle medewerkers van het BVT in de bloemetjes met een portretfoto en quote.
We merken dat de publieken van het AMVB en BVT verschillen, maar toch complementair zijn. We zien bij de expo veel mensen die anders hun weg naar het AMVB niet vinden. Er is een vrij goede opkomst en de tentoonstelling wordt wel gesmaakt. Ook de workshops hebben veel succes. We doen trouwens ook een activiteit met een slam poet tijdens Museum Night Fever (18 oktober), waarmee we dan weer een jonger publiek bereiken.”
Een reizende expo
“We werken ook samen met een aantal gemeenschapscentra, waarnaar de tentoonstelling zal reizen: het huis van de VGC-Raad, Zinnema en GC De Zandloper. Op die manier komen er meer mensen met de tentoonstelling in aanraking, wat ook voor het AMVB belangrijk is.
De expo moest dus reizend gemaakt worden. Het bestaat daarom uit verschillende hoeken die apart meegenomen kunnen worden; niet alle locaties hebben immers voldoende plaats voor de volledige tentoonstelling. Daarnaast bestaat het uit materialen die makkelijk opgeborgen en getransporteerd kunnen worden.”
Een expo met randactiviteiten
“We combineren de tentoonstelling daarnaast met een aantal acties rond het Brussels. Zo organiseren we taallessen, acteerlessen en panelgesprekken. Het is voor ons een inherent aspect van de expo. Langs de ene kant is het een manier om extra publiek aan te trekken, langs de andere kant is het onze bedoeling om het immaterieel erfgoed van het Brussels Volkstejoêter door te geven. Randactiviteiten zorgen ervoor dat je jouw archief levend maakt en dat mensen het leren kennen op een andere manier.”
Plan je bezoek
De expo is gratis te bezoeken van 12 september tot en met 14 november 2025 in het AMVB (Arduinkaai 28, 1000 Brussel). Je kan er op weekdagen terecht van 10.00 tot 17.00 uur. De expo is ook open op zaterdagen 4, 18 en 25 oktober; en op zondagen 14, 21 en 28 september, 5, 12, 19 en 26 oktober; telkens van 14.00 tot 18.00 uur.
Komende randactiviteiten:
- Volg een toêlles Brussels mé Robert Delathouwer op zaterdag 18 oktober om 15.00 uur.
- Kom naar de Museum Night Fever (18 oktober) en volg een rondleiding, laat je meevoeren door Brusselse slam poetry, of dans en zing mee op Brusselse muziek met een DJ.
- Leer meer ouver et Brussels Volkstejoêter in een panelgesprek met bezielers Geert Dehaes, Claude Lammens, Robert Delathouwer en Marc Bober op zaterdag 25 oktober om 15.00 uur.
Ook interessant
“Ik kijk op een nieuwe manier naar onze boeken!” - Sigrid T’Hooft van het Orpheus Instituut over het VIBE-project
Leuven viert 500 jaar stadsbeiaard met documentaire
Verslag CEMPER connect 2025
