Ontdek Europees muzikaal erfgoed met Polifonia

Linked data biedt mogelijkheden voor het in kaart brengen en inzichtelijk maken van concepten, events, personen en nog veel meer. Waar vroeger informatie (fysiek) verspreid te vinden was, proberen nu steeds meer mensen en instellingen het mogelijk te maken om informatie gecentraliseerder weer te geven. De tien partners die dankzij EU Horizon 2020 het Polifonia-project opstartten, wilden zowel onderzoekers als liefhebbers niet alleen toegang verlenen tot versnipperde bronnen over muzikaal erfgoed, maar ook deze bronnen combineren om nieuwe inzichten te creëren en vindbaarheid te vergroten. Het vier jaar durende project bekwam tien pilootprojecten, waaronder het Polifonia Web Portal. Het hoofddoel van de pilootprojecten was door het benadrukken van de relaties tussen verschillende datasets het belang van samenwerkingen en het combineren van informatie te belichten. Ook na het afronden van dit vierjarig project blijven er nieuwe samenwerkingen (zoals bijvoorbeeld met podiumkunst​.net) en afgeleiden (zoals software, demo’s en knowledge graphs) ontstaan.

Het Polifonia Web Portal verzamelt verschillende heterogene bronnen van muzikaal erfgoed. De gegevens die in dit project aan elkaar werden verbonden, werden zodanig gemapt dat men via één toegangspunt informatie kan doorzoeken over het extensieve muzikale erfgoed van Europa. Door het samenvoegen van deze datasets werd het mogelijk relaties bloot te leggen die voordien versnipperd en moeilijker te identificeren waren. De datasets van de Polifonia-partners – en daarbuiten – zijn musoW, MEETUPS, CHILD, BELLS, MusicBO, ORGANS, FoNN, TUNES, MOZ en Wikidata. De idee achter het Polifonia Web Portal is het intuïtief en efficiënt verkennen van deze data, in plaats van vooraf aangeboden paden te voorzien. Per zoekgenre staan er een aantal voorbeelden opgelijst. Hierop klikken kan het begin zijn van een verkenning die ongepland was, maar er worden geen stappenplannen aangeboden die een zoektocht zouden kunnen beïnvloeden. Daarnaast wordt ook vanuit het webportaal aangemoedigd om enkele van de binnen het Polifonia-project ontwikkelde tools te gebruiken, zoals Melody (Make mE a Linked Open Data storY).

Verkennend zoeken

Wie dus Europees muzikaal erfgoed wil gaan verkennen, kan dankzij het Polifonia Project geweldig veel informatie vinden. Het Polifonia Corpus kan in zijn geheel doorzocht worden met behulp van queries, maar het Web Portal biedt een user interface waarin meer functionaliteiten worden voorzien. De zoekvakken om tekstgebaseerde searches te doen, zijn opgedeeld in logische categorieën: plaatsen, artiesten, muziekgenres, instrumenten en composities. Op die manier kan je met enkele klikken een lijst bekomen van actoren die – verspreid over alle datasets – voorkomen en een bepaald instrument spelen, of kijken welke bands en gezelschappen ooit zijn opgericht in jouw regio. Extra filters maken dan weer dat je informatie uit bovenstaande categorieën kan specifiëren binnen de categorie waarin je zoekt. Deze functionaliteiten zijn helder gepresenteerd op het portaal, en bij het bekijken van een zoekresultaat kan je ook binnen de informatie over een actor verder navigeren om meer gerelateerde data te ontdekken.

Ruimte voor verbetering

De partners van het Polifonia project hebben geweldige stappen gezet wat betreft het verzamelen en linken van Europees muzikaal erfgoed. Het webportaal is daarbij een laagdrempelig platform om deze data te verkennen, maar er is wel nog ruimte voor verbetering. Het is niet zo uitzonderlijk dat op webpagina’s informatie verschijnt en verandert bij het naar beneden scrollen, maar voor een doorzoekbare database kan dit onhandig zijn in gebruik. Op het portaal zijn ook de verschillende subcategorieën met hun zoekresultaten scrollable, waardoor een gebruiker moet opletten dat zijn muis op de juiste plaats staat, anders komt hij potentieel uit bij de zoekvelden voor muziekuitgaven, wanneer hij eigenlijk de resultaten van zijn vraag in het zoekveld artists wilde doorzoeken, terwijl intussen bovenaan het scherm de categoriekleur steeds verspringt.

Een gebruiker kan ook op zoekresultaten klikken om meer informatie over een entiteit te weten te komen, maar ieder item dat in het webportaal wordt aangeklikt, wordt geopend in een nieuw tabblad. Tijdens het gebruik van het portaal heb je dus al snel een reeks tabbladen open, waarbij je op het tabbladlabel niet kan zien welk item er open staat. Boven de informatie in het nieuwe tabblad staat aangegeven via welke term je op die informatiefiche terecht bent gekomen, maar dat is enkel het geval wanneer je vanop de startpagina hebt doorgeklikt. Iemand die steeds verder zoekt binnen de relaties tussen actoren kan dus enkel het gevolgde pad reconstrueren door te kijken welke tabbladen er open staan, en dat kunnen er op korte tijd heel wat zijn.

Er zijn ook nog mogelijkheden wat betreft de meertaligheid van het platform. Door de verscheidenheid aan datasets zijn er zoektermen in verschillende talen aanwezig, maar wie bijvoorbeeld op de genrepagina Klassieke Muziek terechtkomt, zal hier enkel Nederlandstalige resultaten vinden. Enkel de persoonsnamen die bij de gelinkte items staan opgelijst zullen dan linken tussen data in verschillende talen. (Ook daar schuilt nog een verschil in weergave, want in sommige sets worden persoonsnamen weergegeven als [voornaam achternaam], en in andere als [achternaam, voornaam]). Zoeken naar ​“Keltische Muziek” geeft ook geen zoekresultaten, maar de pagina Celtic Music bestaat wel degelijk.

Tot slot zijn er ook nog wat zoekvakproblemen, met name wanneer het gaat om automatisch aanvullen van de zoekvraag. Gebruik makend van voorgaand voorbeeld: wanneer je in het zoekvak voor Genres het woord ​“Celtic” typt komt bij de suggesties wel de term ​“Celtic Music”, maar wanneer je ​“Celtic Music” typt verschijnen er enkel subcategorieën van Keltische muziek. Het is niet mogelijk om te zoeken op enkel het woord Celtic en alle muziekgenres waar dit woord in voorkomt op te lijsten, want bij het verzenden van je zoekvraag kom je automatisch op de resultaten van de term die bovenaan in de suggestielijst staat.

Eigen aan grootschalige projecten, zeker wanneer het gaat om Open Data, is dat het werk nooit echt klaar is. In het Polifonia Web Portal is nog ruimte voor verbetering, enerzijds wat betreft User Interface, anderzijds een aantal functionaliteiten gelinkt aan computerlinguïstiek. Grote datasets vereisen over het algemeen veel onderhoudswerk, met name wanneer verschillende dataprofielen moeten worden geharmoniseerd. Desalniettemin hebben de partners van het Polifonia Project outputs gecreëerd waar menig muziekliefhebber alleen maar enthousiast over kan zijn, en waar de FAIR-dataprincipes (vindbaarheid, toegankelijkheid, interoperabiliteit en hergebruik) sterk naar boven komen. Met het Polifonia Web Portal kunnen mensen ook zonder technische kennis muzikaal erfgoed – van de 16^e eeuw tot nu – ontdekken en verkennen. Het platform kan zeker als voorbeeld dienen voor ontwikkelaars in diverse onderzoeksdomeinen die gebruik willen maken van semantic web technologieën en linked data.