Atemporal: een cross-over tussen hedendaagse dans en Chopi-muziek

Wat is hedendaagse dans voor jou, Yentl?

Yentl: ​“Bij hedendaagse dans houden we niet vast aan een bepaalde techniek, zoals bij ballet, of aan basisstappen waarrond je improviseert, zoals bij salsa. In mijn dans werk ik met ideeën en creëer ik daar iets rond. Mijn inspiratie kan muziek zijn, de ruimte waarin ik me bevind of een concept. Ik kijk hoe ik daarmee in dialoog kan gaan en toch mijn eigen authenticiteit kan behouden. Hedendaagse dans is voor mij iets wat heel aanpasbaar is. Er is een soort openheid; je kan verschillende dingen en dansstijlen aanraken om daar vanuit je eigen persoonlijkheid en manier van bewegen iets nieuws mee te creëren.”

Hoe zijn jullie begonnen met dans en muziek?

Yentl: ​“Ik ben beginnen dansen dankzij de steun van mijn moeder. Zij was balletdocent. Toen ik pas met ballet begon, vond ik het raar om van mijn mama les te krijgen en ging ik voetballen. Toen ik ouder was, wilde ik wel terug gaan dansen, maar eigenlijk wilde ik dansen zoals op MTV, Michael Jackson en zo. Mijn mama dacht toen dat de beste optie was om ballet te studeren. Ik volgde terug les bij haar en zij inspireerde me om auditie te doen voor de Koninklijke Balletschool in Antwerpen toen ik 11 jaar was. Daar deed ik mijn middelbare schoolopleiding en zat ik in een dagelijkse routine van dansen. Daarna ging ik naar P.A.R.T.S., een hedendaagse dansschool van Anne Teresa De Keersmaeker. In 2016 startte ik mijn eigen organisatie, AYU, waarmee we proberen mensen te laten connecteren en in beweging te brengen. Dat doen we zowel met muziek als met dans, door bruggen te bouwen tussen verschillende organisaties, artiesten en genres.”

Matchume: ​“Ik ben opgegroeid in Mozambique, in een artistieke familie. Mijn broers en ik dansten en speelden muziek samen met mijn vader en moeder. Toen ik 3 of 4 jaar oud was, begon ik al instrumenten uit te proberen. We gingen niet naar een (muziek)school om het te leren, maar keken hoe anderen het deden. Er waren toen ook geen muziekscholen in Mozambique waar je de traditionele muziek kon leren. Onze meesters hadden geen diploma als onderwijzer, maar waren meester op een traditionele manier.”

Hoe ontstond het idee van Atemporal?

Matchume: ​“We ontmoetten elkaar al in 2009 in Maputo (Mozambique), waar we samenwerkten met een Mozambikaanse videaste en Zwitserse danseres aan de voorstelling Em Camadas. Het was een interdisciplinaire voorstelling die we tijdens het Kinani Festival in Maputo speelden, waar muziek, beeld en dans samenkwamen. Toen ik begin 2024 naar Duitsland verhuisde, nam ik opnieuw contact op met Yentl.”

Yentl: ​“Matchume liet me weten ​‘Hey, ik ben in de buurt’. We besloten elkaar te ontmoeten en een klein concertje te organiseren. Dat vond plaats op 22 maart 2024 in de Dome van The Secret Garden in Hasselt. We brachten vooraf mensen samen om te dansen. Ik leidde de dansworkshop en ​’s avonds gaf Matchume een concert. We hadden weinig voorbereid, we wilden vooral mensen samenbrengen. Dat was heel leuk en we wilden het idee van ontmoeting verder ontwikkelen.”

Er is ook een educatief luik verbonden aan de voorstelling?

Yentl: ​“Inderdaad. De meesten hebben voor de voorstelling al een workshop met ons gedaan. Daarbij leert het publiek de instrumenten kennen en kunnen ze vragen stellen. We dansen met hen, we onderzoeken bepaalde bewegingen, en we leren hen de ritmes en een lied. Zo creëer je al een band met het publiek. Wanneer ze dan naar de voorstelling komen, hebben ze nog meer het gevoel dat ze er deel van uitmaken.”

De eerste voorstellingen en workshops werden ook gedocumenteerd. Met welk doel hebben jullie dat gedaan?

Yentl: ​“We gebruiken de foto’s en video’s vooral om mensen te bereiken. We hebben een voorstelling gemaakt en dat is leuk, maar nu willen we het ook met zo veel mogelijk gezinnen en kinderen delen. En een beeld zegt daarbij veel meer dan woorden. Bij ​‘hedendaagse dans’ en ​‘Chopi-muziek’ kunnen mensen zich moeilijk iets voorstellen. Maar wanneer ze een foto zien met de xitende, willen ze meteen weten wat voor instrument het is. En dan gaan ze misschien naar onze website, waar ze kunnen zien waar de voorstelling over gaat.”

Jullie kregen subsidies voor dit project en werkten samen met verschillende partners.

Yentl: ​“Ik had ooit al eens een financiering gekregen voor een bovenlokaal project. En toen was er een infomoment in Genk over de nieuwe subsidies voor kleinschalige bovenlokale cultuurprojecten. Daar kreeg ik alle informatie en sprak ik met Mehdi van OP/TIL. Zij hebben me ook verder geholpen om de aanvraag uit te schrijven. We kregen daarnaast financiële steun van ECRU en HET LAB, de residentieplaats van het Krokusfestival van cultuurcentrum Hasselt (CCHA). Zij coproduceerden ook de voorstelling Atemporal. In februari 2025 kwamen we samen in HET LAB, die hun studio en appartement ter beschikking stelden en feedback gaven tijdens het creatieproces. Verder kregen we steun van Internationaal Comité, die ons feedback gaven en mee over het project communiceerden.”

Welke tips zouden jullie geven aan iemand die een gelijkaardig project wil doen?

Yentl: ​“Geloof in jezelf en in je ideeën, en sta open om mensen uit te nodigen om mee te doen. Connecteer op verschillende niveaus en luister naar elkaar. Luister naar andermans verhaal en ideeën, zonder oordeel of verwachtingen.

We hebben onze voorstelling ook toegankelijk gemaakt om op verschillende plaatsen te spelen. We hebben maar één lichtstatief en enkele lichten op de grond. We huren zelf onze licht- en geluidsinstallatie, zodat we die kunnen meenemen. Het is belangrijk om je voorstelling ook op die manier toegankelijk te maken. We hebben geen theater nodig. We kunnen onze voorstelling overal opzetten.

En voor de projectsubsidies: zorg dat je een duidelijk idee hebt van wat je wil doen en wat je daarvoor nodig hebt. Denk ook na welke partners je daarbij kunnen helpen. Wees niet bang om hulp te vragen en samenwerkingen aan te gaan.”