Dans in de kijker gezet als immaterieel erfgoed

Chinese dans kent een grote diversiteit aan vormen, met twee duidelijke hoofdcategorieën. Klassieke Chinese dans heeft een lange en rijke geschiedenis die teruggaat tot de vroegste Chinese dynastieën. Elke dynastie had zijn eigen kenmerkende dansstijlen, die vaak afgeleid waren van de culturele en sociale context van die tijd. De kostuums en bewegingen reflecteren deze historische context. Zo had je bijvoorbeeld in de Tang-dynastie (618 – 907) de ​‘Swallow Dance’, ofwel de Zwaluwdans. Het is een paleisdans die de keizer eer bewijst. Ook de ​‘Hu Xuan Dance’ was populair aan het hof, een snelle, draaiende dans die invloeden had van stijlen uit Centraal-Azië. 

Naast de klassieke Chinese dansen kent China een schat aan volksdansen die de diversiteit van het land weerspiegelen. Elke minderheidsgroep heeft haar eigen stijl, bewegingen en attributen die passen bij hun cultuur en leefomgeving. Zo gebruiken Mongoolse dansers schouderbewegingen en kleding geschikt voor paardrijden, terwijl Tibetanen lange mouwen dragen vanwege het koude klimaat. Chinese dans blijft zich ontwikkelen en behoudt tegelijkertijd zijn traditionele elementen en technieken. In Brussel is er een gemeenschap van dansers die zich toelegt op zowel klassieke dans en volksdansen uit China.

Cueca is de nationale dans van Chili, maar ook een culturele expressie die muziek, zang en poëzie combineert. Cueca-muziek heeft een driekwartsmaat en bestaat uit vier delen, bepaald door de poëzie. De teksten worden gezamenlijk gezongen door de muzikanten. Soms wordt een ​‘rueda’ toegepast, waarbij één zanger of ​‘coplero’ de cueca inzet, en de volgende stem aansluit. De begeleiding omvat gitaar, bas, de Chileense pandero (een soort tamboerijn), de Peruaanse cajón (handtrommel met een houten slagvlak), de tañador (een kleine houten percussieplaat), piano of Cubaanse tres (gitaarachtig instrument) en accordeon. Publiek kan meespelen met lepels, schotels of luciferdoosjes. De dans is een dialoog tussen twee dansers zonder vaste leider, gekenmerkt door draaien, stappatronen en expressieve interactie met een zakdoek. In Brussel brengt de beoefening van cueca niet alleen de Chileense gemeenschap samen, maar trekt ze ook andere geïnteresseerden aan.

Kadrils zijn eenvoudige vierkantdansen die in groep gedanst worden. Ze kenmerken zich door herhalingen van dezelfde figuren. Een klassiek patroon bestaat uit twee rijen dansers die, tegenover elkaar opgesteld, passen en figuren uitvoeren. Deze passen en figuren worden vervolgens herhaald door de dansers van de twee andere rijen. De dansen worden op een speelse manier aangeleerd door voordansen en herhalen. Danspassen blijven doorgaans eenvoudig, met gaanpas, galop, boerenwals en polka als voorbeelden. Van plaats wisselen in de rijen en ketting zijn kenmerkende figuren. Eenvoud in passen en figuren, evenals tal van herhalingen maken van kadrils relatief toegankelijke dansen voor een ruime gemeenschap.

Tegenwoordig nemen volkskunstgroepen kadrils op in hun dansprogramma’s, gebruiken ze bepaalde passages in danssuites of creëren ze hun eigen kadril. Populaire kadrils zie je ook terug bij volksdansbals.

De Diestse Sint-Barbaragilde ontstond in 1457 als kolveniersgilde. Net zoals de andere schuttersgilden, was het hun taak om mee de verdediging van de stad op zich te nemen. Daarnaast was er echter ook ruimte voor ontspanning, en namen de gilden regelmatig deel aan processies en toernooien. Vandaag bestaat zij nog steeds, en hoewel het verdedigingselement intussen volledig verdwenen is, zetten de leden trots hun tradities verder. Hierin staan de jaarlijkse gildebals met de klassieke dansen centraal, waarvan de Lancier het hoogtepunt is. Die wordt gedanst door vier koppels en beeldt een verhaal van geliefden uit.

Tijdens het klassieke gildenbal worden traditiegetrouw tweemaal vijftien dansen uitgevoerd, met tussenin een pauze. Elke deelnemer heeft een balboekje waarbij hij of zij bij elke dans de naam noteert van de danspartner. Het is de bedoeling dat de heren de dames uitnodigen, en deze bij de start van elke dans gaan halen en na afloop weer terug naar hun zitplaats brengen. Dan wordt er samen een glaasje gedronken vooraleer men naar de volgende danspartner gaat. Tijdens de vrouwkesavond zijn de rollen omgekeerd en zijn het de dames die de heren uitnodigen om te dansen. 

Folkdans ontstond als revival van traditionele dansen, een nieuwe en vrije manier om deze dansen uit te voeren voor het plezier. Deze dansrevival vloeide voort uit de heropleving van de traditionele muziek in de jaren 70 en 80, onder meer met Wannes Van de Velde, het Kliekske en Rum. Die revival heeft ertoe geleid, dat jonge muzikanten en nieuwe groepen het traditionele repertoire op een moderne manier begonnen te spelen, met een mix van traditionele en nieuwe instrumenten, met eigen composities en met invloeden uit de pop- en jazzmuziek. Die nieuwe aanpak binnen de folkmuziek trekt vele jonge danslustigen aan. Er ontstond een nieuwe erfgoedgemeenschap rond folkdansen.

Bij folkdans is er geen publiek, de dansers zijn hedendaags gekleed en zijn zelf actief. Folkdansers ontmoeten elkaar op vele lokale folkbals en op internationale folkdansfestivals met soms duizenden deelnemers. De aantrekkingskracht van de bals zit hem in de moderne muziek en de zeer conviviale sfeer, maar de bals bieden ook kansen aan gedreven folkmuzikanten om op te treden.

Het soefidansen is een ritueel uit de moslim-wereld waarbij derwishen op zachte muziek ronddraaien of spinnen en op die manier zichzelf en het publiek in vervoering brengen. Het Soefisme is eeuwen oud, het is een filosofie van vredelievendheid, tolerantie, goedheid en gulheid. De belangrijkste grootmeester van het Soefisme is Mevlana, die ook Rumi genoemd wordt en die de grondlegger van de ​‘Sema’ of het Soefidansen is.

Recep is een Limburgse grootmeester-derwish en leraar die het soefidansen in traditionele stijl uitvoert. Daarbij draagt hij de tennura, het wijd uitdijende witte rokkleed, dat gemaakt wordt van dezelfde stof als lijkwades. Daarboven draagt hij ook nog een wit vestje van dezelfde stof. Deze verwijzing naar de dood is een aansporing om altijd het goede te doen, en zo steeds klaar te zijn voor de dood. Op zijn hoofd draagt hij de sikke, een cilindervormig hoedje in de kleur van zijn vereniging. Rond dat hoedje draagt hij nog een zwarte tulband, daaraan kan je een grootmeester herkennen. Hij komt op met een zwarte omslagdoek, die symbool staat voor het kwade. Hij legt die symbolisch af om in het goede wit te kunnen dansen. Dat dansen is spinnen op de linkervoet, die net als een passerpunt dienst doet als vast steunpunt. Daarrond draait hij linksom, steeds sneller en sneller tot het rokkleed een mooie golvende beweging maakt.

Bluesmuziek, ontstaan uit de Afrikaans-Amerikaanse cultuur, werd in Vlaanderen populair in de jaren 60 en 70, mede dankzij iconische muzikanten zoals B.B. King, Muddy Waters en lokale artiesten die blues(elementen) integreerden. Bluesdans won pas later aan populariteit in deze regio.

Bluesdansen doe je zowel alleen als met een partner en is doorspekt met emotie en ​“groove”, net zoals de muziek waarop het wordt gedanst. Zowel bluesdansen als bluesmuziek worden gekenmerkt door veel improvisatie, connectie, gemeenschapsgevoel, creativiteit en persoonlijke expressie. Visueel uit zich dat bij bluesdansen in vloeiende bewegingen, waarbij de danser laag bij de grond beweegt, in een flexibele houding met gebogen knieën en veel vrijheid in het voetenwerk, de heupen, bovenlichaam en armen.

Swingdans in Vlaanderen is een levendige gemeenschap van dansers, muzikanten, organisatoren en liefhebbers die zich toeleggen op diverse swingdansstijlen, waaronder Lindy Hop, solo jazz, Charleston, Collegiate Shag en Balboa. Lindy Hop, ontstaan in de jaren 1920 en 1930 in Amerika, is van deze stijlen de populairste partnerdans (koppeldans) in Vlaanderen. Het kenmerkt zich door energetische en speelse bewegingen, vol zelfexpressie, improvisatie en vrije communicatie tussen de danspartners.

Swingdansen zijn geworteld in de Afrikaans-Amerikaanse jazzmuziekgeschiedenis en zijn sociaal van aard. Jazzmuziek — bij voorkeur live zodat er ook interactie met de band mogelijk is — vormt het hart van deze kunstvorm. Dansers leren niet alleen de pasjes en het ritme, maar ontwikkelen ook begrip voor de muziek en haar rol in de cultuur.