“Gentse volksliedjes hebben een grote verbindingskracht”
Folkmuzikant Wim Claeys zingt samen met de Stemband liedjes in het Gents dialect. Hij maakt jonge kinderen warm om traditionele volksliederen, die van generatie op generatie worden doorgegeven, te zingen in hun eigen streektaal. Op die manier betrekt de Stemband kinderen bij immaterieel erfgoed. Het kinderkoor kreeg onlangs een plaats op het Register van Inspirerende Voorbeelden. Hoe is de Stemband ontstaan? En waarom vindt Wim Claeys het belangrijk om die Gentse volksliedjes te zingen? Wij gingen met hem in gesprek.
Folkmuzikant en cabaretier-comedian
“Ik ben Wim Claeys. Ik ben 52 jaar en ik ben al een 30-tal jaar folkmuzikant. Ik ben ook cabaretier-comedian, maar mijn basis is echt muziek. Van in het begin dat ik muzikant was, heb ik mij in de folk heel goed thuis gevoeld. Dat had een muzikale reden — ik was echt verliefd op de muziek — maar dat had ook een politieke reden. Ik ben opgegroeid in een extreemrechts milieu en de Gentse folkmuzikanten die ik toen ontmoet heb, hebben mij een houvast gegeven om daar uit te komen.
In 1995 ben ik in het buitenland gaan wonen en heb ik daar muziek gestudeerd. Toen ik in 1997 terugkwam, heb ik samen met andere Gentse folkmuzikanten de band Ambrozijn opgericht. 10 jaar lang hebben we heel intensief samen gespeeld. We hebben 8 platen gemaakt en wereldwijd getoerd. In het jaar 2000 heb ik in dezelfde mindset Boombal opgericht. In mijn oorspronkelijke, extreemrechtse milieu was volksdans heel traditioneel, met bijvoorbeeld de meiboomplanting en vaste melodieën voor de dansen. Ik wilde weg van de uniformen; je komt gekleed zoals je zelf wilt. En ik wilde de muziek vrijer maken. Muzikanten mogen improviseren. We houden ons vast aan de ritmes van de dansen, maar niet aan de melodieën. En dat is redelijk goed gelukt, want Boombal bestaat nog altijd. In 2008 is het concept overgenomen door Lieven en Frederik Claeys – die trouwens geen familie zijn.
De Gentse folkmuzikant Walter De Buck heeft me toen onder zijn vleugels genomen. Hij nam me mee naar zijn optredens en we zijn samen beginnen zingen. Ik kende al heel wat Gentse liedjes van in mijn familie en van de platen thuis. Maar het is door Walter De Buck dat ik echt ben beginnen zingen en mij ben gaan verdiepen in Gentse volksliedjes. Toen Walter 80 jaar werd in 2014, hebben we samen met Trefpunt een feest georganiseerd. Ik heb me toen geëngageerd om kinderen bijeen te brengen om Walter zijn liedjes te zingen. Dat was zodanig plezant dat ik zei: oké, we doen voort. En zo is de Stemband ontstaan.”
Gentse volksliedjes
“We hebben in Gent enorm veel liedjes. Ik heb al een verzameling van 1200 oude liedjes. Mensen weten ondertussen dat ik liedjes verzamel en ze komen naar mij om liedjes voor te zingen. Die neem ik op en verzamel ik in een map op mijn computer. Of soms ben ik een liedje aan het zingen en zegt iemand: ik heb daar nog een variant van. Ook in mijn familie werden Gentse liedjes gezongen en hebben we onze eigen varianten. Zo is bijvoorbeeld Walter zijn versie van ‘De visserkes van de Leie’ eentje waarin de vissers zeggen dat ze niet meer kunnen vissen omdat het water vuil is. In de versie die in mijn familie wordt gezongen, zijn de vissers zat en valt er eentje in het water. Gentse liedjes is iets wat leeft en ik vind het ook belangrijk dat er veel varianten zijn. Naargelang jouw eigen insteek of waar je mee bezig bent, zing je de liedjes anders. Ik geeft dan ook aan de kinderen mee dat we een variant zingen die ik ken, maar dat alle varianten juist zijn.
Naast opnames verzamel ik liedjesteksten. Daarvan is de melodie niet altijd bekend. Het gebeurt dan ook dat ik zelf een melodie schrijf op een tekst die ik leuk vind. Daarnaast schrijf ik nieuwe liedjes. Ik kom regelmatig leuke Gentse uitspraken of gezegdes tegen en die verwerk ik in mijn liedjes.”
Zingen met kinderen
“Ik leer de kinderen liedjes aan in het dialect. Ik spreek tegen hen geen dialect, want dat verstaan ze niet. Maar ze leren de liedjes wel allemaal uitspreken en zingen. Als ik een taalles geef, moeten de kinderen allemaal neerzitten en mij nazeggen totdat het goed is. Ik leer hen dus alles op het gehoor aan. Ik vertel hen ook de betekenis van de liedjes. Al geef ik daar soms een draai aan, want veel van die liedjes zijn dubbelzinnig. Zo zingen we ‘Oasme duud zijn groeit er gès op onzen buik, riet op onze miet, mos op onze jos’ Dan vertel ik aan de kinderen dat het tante Miet en nonkel Jos zijn die daar liggen. Ze kunnen later zelf ontdekken wat de dubbele betekenis erachter is.
Ik denk dat de Stemband het enige kinderkoor in Vlaanderen is dat specifiek in het dialect zingt. Eigenlijk is dat jammer. We hebben zo’n rijke dialecten. Ik zou wensen dat elk dialect iemand heeft die zo’n kinderkoor opricht.
Ik heb intussen ook een tweede koor, Ben Binst Bezig. De Stemband is voor kinderen van het eerste tot het zesde leerjaar. Wanneer ze naar het middelbaar gaan, stopt het dus. Een aantal van hen is mij zelf komen vragen om verder te doen. Dus nu heb ik ook een tienerkoor waarmee ik ernstigere liedjes en meerstemmige liedjes kan zingen. Met hen wil ik binnenkort ook een samenwerking doen met een Lets tienerkoor in het kader van Gent als de European Youth Capital.”
Optredens en een cd-opname
“We hebben met de Stemband drie manieren om op te treden: op podia, in een boom of met ons Spekkenkraam. De optredens in de boom en het Spekkenkraam zijn een samenwerking met cirQ. Zij hadden vroeger de Boomfanfare. Die speelde op stoelen die met riemen in een boom hangen. De fanfare bestaat niet meer en wij gebruiken nu die stoelen om in bomen te zingen. Het Spekkenkraam is een kraam, waarin de kinderen snoepen verkopen, met een podiumpje aan. Ik leer de kinderen in het publiek dan ook Gentse liedjes aan, die ze samen met de Stemband zingen.
In 2018 hebben we onze eerste cd opgenomen. We hebben daarvoor een crowdfunding gedaan en samen met vrienden-muzikanten van mij hebben we 10 liedjes opgenomen. Dat was in een echte studio, dus een hele ervaring voor de kinderen. Nieuwe leden krijgen die cd, zodat ze de liedjes thuis kunnen leren. Intussen is ons repertoire al uitgebreid naar 45 liedjes en wordt het tijd voor een tweede cd-opname. Ook daarvoor wil ik een crowdfunding doen. Maar ik heb zo veel te doen en regel ook alle praktische dingen met de muzikanten en de studio, dat ik daar wel wat hulp bij kan gebruiken. Bij deze dus een oproep: als er iemand is die een crowdfunding wil organiseren voor de Stemband, dan mag die zeker contact opnemen met mij.”
Mensen verbinden
“Waarom vind ik het belangrijk om die liedjes met de kinderen te zingen? Ten eerste ben ik muzikant en vind ik het erg leuk om met die liedjes bezig te zijn. Daarnaast hebben de liedjes een grote verbindende kracht. Als je ze samen zingt, creëer je een samenhorigheidsgevoel. En dat hebben we nodig in onze maatschappij. In Gent hebben we ook enorm veel liedjes. Er zijn zelfs liedjes die je kan aanleren aan iemand die geen Nederlands spreekt omdat het woorden zijn die niet bestaan, zoals ‘Timeloe, Pameloe, Pampam timela, Padeladeloe koekedoe labaja’.
Elk jaar staat tijdens de Week van het Gents het Gentse dialect centraal. Er wordt dan van alles georganiseerd. Tijdens die week doe ik altijd een scholentour. Ik ga dan langs bij 20 lagere scholen in Gent en leer hun Gentse liedjes aan. Op het einde komen alle scholen naar de Bijloke en zingen we de liedjes samen met de Stemband. In Gent wonen meer dan 150 nationaliteiten, maar wanneer ik die liedjes met hen zing, zijn het allemaal Gentenaars. Daar is het mij om te doen. Mijn hoofddoel is om mensen samen te brengen en een gemeenschapsgevoel te creëren.”
Bekijk de Gentse medley die gezongen werd op het zangfeest in de Bijloke op 28 november 2023:
Erkenning op het Register voor Inspirerende Voorbeelden
“Ik wist nog niet dat het Register bestond, maar het voelt wel aan als een erkenning voor het werk dat we doen. Daar ben ik dankbaar voor. Ik hoop ook dat we hiermee in de kijker komen te staan, zodat we meer kunnen gaan optreden.”
De Stemband op jouw evenement?
Op zoek naar leuke (kinder)animatie voor een buurtfeest of een ander evenement? Neem contact op met Wim Claeys via info@wimclaeys.be.
Ook interessant
"We doen toverlantaarnshows zoals die in de periode 1820-1920 kunnen geweest zijn"
Topstuk in de kijker: Judith ende Holifernes
Ambacht in Beeld Festival Brussel 2024
