Eerste resultaten online van erfgoedproject Stichting Logos

Samen met CEMPER, het Muziekinstrumentenmuseum (mim) en expert Maarten Quanten documenteerde Logos zijn erfgoedcollectie muziekinstrumenten. Foto´s, klankopnames, filmpjes en bouwtekeningen werden verzameld en verrassende geschiedenissen neergepend. De eerste resultaten zijn nu te bezichtigen op een projectwebsite.

De collectie

Stichting Logos, het Gentse onderzoeks- en productiecentrum voor experimentele muziek, beheert een omvangrijke collectie muziekinstrumenten en studioapparatuur. De meer dan 220 instrumenten zijn zeer hybride en staan soms ver van wat er traditioneel onder ​“muziekinstrument” verstaan wordt. Bouwtechnisch gezien vermengen ze technieken uit de traditionele instrumentenbouw, met elektrisch-elektronische en digitale innovaties. Omdat er gebruik gemaakt wordt van verschillende soorten klankopwekking zijn sommige van deze artistieke objecten in hoge mate modulair. Ook de bespeling is doorgaans niet traditioneel. Zo worden sommige instrumenten door het publiek bespeeld of aangestuurd via speciaal daarvoor ontwikkelde interfaces (beweging, geluid). Op die manier is de collectie, gebouwd over een periode van zo’n 50 jaar, een belangrijke getuige van de ontwikkelingen in de hedendaagse/​nieuwe muziek enerzijds en van de filosofische en (muziek)esthetische opvattingen van hun maker, Godfried-Willem Raes, anderzijds.

Documenteren en beschrijven

Om de toekomst van de collectie te verzekeren en het beheer ervan te optimaliseren, zet de stichting actief in op het documenteren en beschrijven van de instrumenten. In een eerste fase (maart 2019-maart 2020) lag de focus op de instrumenten die gebouwd werden tussen 1970 en 1990: de elektronische en elektroakoestische instrumenten, de grote (straat)projecten en klanksculpturen. In de tweede fase (maart 2020-maart 2021) komen de interfaces en muziekrobots aan bod.

De projectcoördinator beschrijft de instrumenten op stukniveau, volgens de geldende wetenschappelijke standaarden. Het mim stelde haar digitaal collectiebeheerssysteem ter beschikking. Onder meer vormelijke, materiaaltechnische, muziektechnische, beheersmatige en contextuele informatie (ontstaans- en gebruikscontext) worden via die weg gebundeld. Via Carmentis, de online catalogus van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, waartoe het mim behoort, kan deze informatie geconsulteerd worden.

Daarnaast creëert en verzamelt de coördinator ook bijkomende documentatie, die niet zomaar in de catalogus opgenomen kan worden, maar die wel belangrijk is voor het langetermijn beheer: bouwtekeningen, elektrische schema’s, richtlijnen voor het (de)monteren en onderhoud van de instrumenten, bedieningshandleidingen, de firmware van de gebruikte microprocessoren, een beschrijving van de software (die vaak specifiek ontworpen is voor de instrumenten of daarvoor aangepast), speeltechnieken, repertoire, klankillustraties, enz. Deze info is allemaal terug te vinden op de projectwebsite.Een tweede belangrijk doel van dit project is de zoektocht naar een alternatief classificatiesysteem. De instrumenten van deze en soortgelijke collecties vinden vaak geen eenduidige plaats in de klassieke boomstructuren. Daarom wordt op de website geëxperimenteerd met een alternatief tag-systeem.

Medewerkers en partners

Coördinator Mattias Parent en Stichting Logos worden bij de uitvoering van dit project inhoudelijk begeleid door curator Wim Verhulst (mim), expert Maarten Quanten en Heidi Moyson (CEMPER). Ook Logosmedewerkers Lara Van Wynsberghe en Kristof Lauwers helpen met raad en daad. Lara staat in voor de bouw van de website en Kristof neemt de fotografie en het aanmaken van klankmateriaal voor zijn rekening. Tenslotte was dit project onmogelijk zonder de aanwijzingen en medewerking van Godfried-Willem Raes, de bedenker, maker en bezieler van deze geestverruimende instrumenten.

Voor de ontsluiting van de projectresultaten kunnen we rekenen op Matrix (New Music Centre).

Financiële steun krijgen we van de Vlaamse Overheid.

Meer weten?

Voor vragen en opmerkingen kan u terecht bij mattias@​logosfoundation.​org

Foto: Invisible Instrument (Holosound) (1985): Het Invisible Instrument zet bewegingen van de bespeler om in klank. Het maakt hiervoor gebruik van ultrasone geluidsgolven. © Kristof Lauwers