Het archief Hoste-Sabbattini

Marcel Hoste en het Sabbattinitheater

Marcel Hoste (M.A.J. Hoste, 1912 – 1977) was een veelzijdig kunstenaar uit Gent. Hij schilderde, schreef, fotografeerde, was poppenspeler maar verwierf vooral faam als mimespeler. In 1935 begint M.A.J. Hoste aan de realisatie van een kinderdroom: poppenspeler worden en een eigen poppentheater bouwen. M.A.J. Hoste zelf vertelt hierover het volgende:

“Ik was nog zeer klein toen ik reeds theatertjes bouwde. Vader kocht schermen en mannekens/​uitgave Epinal e.a. Deze werden op karton geplakt en klaar was kees! Ik speelde voor de kinderen uit de familie.”

In 1935 richt Hoste Het Poppengildeke ​’t Maske op, een concept waarbij woord, beweging, schermen en muziek één zouden worden wat geen vanzelfsprekendheid was voor de jaren 30. De toeschouwer moest vergeten dat hij naar poppen zat te kijken. Belichting en muziek dienden de juiste sfeer te creëren. De decors moesten sober zijn en enkel het essentiële weergeven. In aanvang was ​‘t Maske vooral een familiaal gebeuren maar tijdens de oorlogsjaren evolueerde ​‘t Maske tot een gewaardeerd en veel gevraagd poppentheater. Een groot deel van deze poppenverzameling wordt momenteel bewaard door de vzw Poppentheater Pedrolino. Meer over historiek en archief van Poppengildeke ​’t Maske.

In 1952 bouwde hij zijn schildersatelier — gelegen onder de sacristie van de Sint Pieterskerk in de Tweekerkenstraat te Gent — om tot een intimistisch theatertje met amper 40 zitplaatsen. Hoewel het Sabbattini-Pantomimetheater het kleinste theatertje van Europa was, slaagde het er toch in om internationaal naam te maken en de bekende internationale mimespelers van de jaren 1950 tot de jaren 1990 naar Gent te halen, waaronder Marcel Marceau, Ladislav Fialca, Samy Molcho en Etienne Decroux. Op zijn beurt reisde Hoste en zijn Sabbattini-theater België en Europa rond.

Het Sabbattinitheater kende verschillende locaties: van het oorspronkelijk theatertje in de Tweekerkenstraat, naar de Lange Steenstraat, de Hoogstraat, de Burgstraat, de Theaterstraat in Gentbrugge en vandaag is de administratie gevestigd in Deurne.

Hoste stichtte ook een mime-academie waarin hijzelf en andere prominente lesgevers uit aanverwante disciplines les gaven. Een aantal van zijn leerlingen zijn nog steeds bekend in het Vlaamse landschap van theater, stand-upcomedy, cabaret en mime.

Na zijn overlijden in 1977 werd zijn levenswerk verdergezet door een kern van leerlingen/​medewerkers, die op dat moment tot zijn speelgroep en zijn lesgeversteam behoorden.

Het rijke en unieke archief Hoste-Sabbattini

Via de familie Hoste, zijn vriendenkring en oud-medewerkers kwam het Documentatiecentrum voor Streekgeschiedenis Dr. Maurits Gysseling (DSMG) in het bezit van het grootste gedeelte van het archief van Hoste en zijn Sabbattini-theater in 2011. In het DSMG in Sint-Amandsberg wordt het geordend, geschoond en ontsloten. Al snel bleek het rijke en unieke karakter van het Hoste-archief. Het bestaat uit de briefwisseling van Marcel Hoste, glasnegatieven, foto’s, video’s, dagboeken, affiches, aankondigingen van voorstellingen, documenten over de oprichting van het theater, documenten over contacten met artiesten, theaterattributen, decors … 

Het archief is niet vrij raadpleegbaar, maar wel na afspraak op dinsdag (10u-17u) en zondag (10u — 12u). Meer info op de website van DSMG.

Extra info over het archief van Hoste vind je op Archiefbank Vlaanderen, de databank van Archiefpunt.

Ook het archief van de gekende Gentse mimespeler Frederik Vanmelle, tevens leerling van Hoste, wordt door DSMG beheerd.

100 jaar M.A.J. Hoste

In 2012 – 100 jaar na de geboorte van Hoste en 60 jaar na de oprichting van het Sabbattini-theater – organiseerden het DSMG en de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg een aantal activiteiten. Zo was er een groots opgevatte tentoonstelling rond de figuur van Hoste en zijn mimetheater. Geleide bezoeken werden gekoppeld aan een mimevoorstelling. Zo hoopte men niet alleen de figuur Hoste in de belangstelling te plaatsen maar ook de mimekunst terug naar een breder publiek te brengen. Meer info over het event 100 jaar M.A.J. Hoste vind je op de website van Heemkunde Vlaanderen.

Meer lezen

• Van Jaak Van Schoor (voormalig professor Theaterwetenschappen) verscheen het boek 100 jaar M.A.J. Hoste, uitgegeven door het Vlaams centrum van het Internationaal theater instituut in 2012.
• Er zijn ook enkele artikels verschenen in de jaarboeken van de Heemkundige Kring De Oost-Oudburg:
  • Reynaert J. (2013) M.A.J. Hoste, kunstschilder: de leerjaren en het vroege werk (tot ca. 1949). Heemkundige Kring Oost-Oudburg : Jaarboek, 50, 242 – 280.
  • Heyerick, J.-M., & Vanoutrive D. (2015). M.A.J. Hoste, het verhaal van een Gentse poppespeler. Heemkundige Kring Oost-Oudburg : Jaarboek, 52.
  • Heyerick, J.-M. (2016). De verdwenen Wollestraat in Gent. Een evocatie van een bewogen textiel- en oorlogsgeschiedenis, geïllustreerd met tekeningen van M.A.J. Hoste. Heemkundige Kring Oost-Oudburg : Jaarboek, 53.
  • Er zijn van elke jaargang nog enkele exemplaren te koop aan €27,00. Bestellen kan per e‑mail aan Louis Gevaert: louis.​gevaert@​dsmg.​be.
• Ook in het tijdschrift Ons Erfdeel (jaargang 14, 1970 – 1971) verscheen een interessant artikel van Rik Lanckrock dat online te lezen is: M.A.J. Hoste, pionier van de mime in Vlaanderen.