Het lange leven van een lofzang: ‘Kuringen, mijn lief geboortedorp’

Je leest de eerste verzen van Kuringen, mijn lief geboortedorp. In 1956 schreef de toneelschrijver, ‑regisseur en ‑acteur Nef Becks het lied naar aanleiding van een filmproductie over het gelijknamige dorp. Schoolleraar Alfons Bortels zette de tekst op muziek en muzikant Hugo Schraepen zong het in. Anno 2023 leeft het lied nog sterk onder de Kuringenaren. Hoe komt dat? Waar kan je het horen en bestuderen? En wie was Nef Becks eigenlijk?

In 1949 stond Becks aan de wieg van een openluchtspektakel over Onze-Lieve-Vrouw van Fátima (Portugal). De productie werd een daverend succes dat een ongeziene mensenmassa naar het stille Limburgse dorp lokte. Enkele jaren later was hij medeoprichter van de Toneelgroep O.L.V. van Fatima, die als deel van de gelijknamige cultuurvereniging uitgroeide tot een begrip in het amateurkunstenlandschap van Midden-Limburg. Omdat CEMPER in de komende jaren meer amateurkunstenerfgoed in kaart wil brengen, zocht collega Didier – tevens partner van een kleindochter van Nef – zijn archief bij elkaar. Ook voerde hij verschillende gesprekken met familie en bekenden van de schrijver.

Daaruit bleek dat het lied tot op vandaag een grote impact heeft in Kuringen. Volgens Nefs jongste zus, Gaby Lemkens-Becks, laten vele mensen die er zijn geboren en getogen optekenen dat het lied wordt gezongen op hun uitvaart. Niet toevallig hebben deze mensen de toneel‑, turn‑, koor- en orkesttakken van de Fatimavereniging – die actief bleef tot midden in de jaren 70 – bewust meegemaakt. Het lied van Kuringen behoort ook nog tot het repertoire van het Koninklijk Sint-Ceciliakoor van Kuringen, bijvoorbeeld op de jaarlijkse Sint-Gertrudisfeesten. Daarvoor is de oorspronkelijke melodie aangepast voor een eenstemmig koor.

Dat we vandaag nog naar Kuringen, mijn lief geboortedorp kunnen luisteren, is een klein gelukje. De originele filmopnames uit 1956 (opgenomen op achtmillimeterbanden) werden lang als verloren beschouwd, totdat Heemkunde Hasselt Kuringen de beeldband in handen kreeg van Fons Willems, wiens vader Antoine de film heeft gemaakt in opdracht van het Davidsfonds, met steun van de Sint-Vincentiusvereniging en lokale middenstand. De geluidsband was evenwel onvindbaar, maar dankzij een opname van een screening van de film beschikken we toch over het geluid. Deze werd digitaal over de originele beelden geplakt, zodat de film tot op de frame kan worden bestudeerd. In de opname hoor je Hugo Schraepen, al mist het de laatste strofe. Daarnaast is er een opname van een opvoering van de eerste, tweede en laatste strofe door het Koninklijk Sint-Ceciliakoor van Kuringen.

Het laatste woord over Kuringen, mijn lief geboortedorp is alleszins nog niet geschreven. Volgens auteur André Convents – die in 2012 een boek schreef over ​‘de Fatima’ — bevinden meester Bortels’ handgeschreven toonladders met melodie zich nog altijd in het archief van de heemkundige kring. CEMPER ondersteunt de kring bij de inventarisering van hun Fatima-archief en hoopt uiteraard dat zulke schatten met grote historische‑, educatieve- en belevingswaarde, snel boven water komen!

CEMPER wil Erik en Marleen Becks (zoon en oudste dochter van Nef), Gaby Lemkens-Becks (zijn jongste zus), Jan Lemkens (zoon van Gaby), Kris Leenaers (Heemkunde Hasselt Kuringen), Jonas Albert (Koninklijk Sint-Ceciliakoor) en André Convents (auteur van het Fatimaboek) bedanken voor hun hulp bij de zoektocht naar Nefs archief en voor hun bijdrages aan dit artikel.

Bronnen en literatuur

• Becks, N. (1973). Kuringen, mijn lief geboortedorp. In Programmaboekje Parochiale Feesten St. Gertrudis van Kuringen, 3 en 4 augustus 1973 (p. 73). Paardenmarkt Kuringen.
• Convents, A. (2012). ​‘De Fatima’. Eigen beheer.
• Davidsfonds Kuringen (2004). Hasel. 
• Ghysen, R. (2014). Hasseltse Bands 1945 – 2000. Het Stadsmus.
• Vereniging Onze-Lieve-Vrouw van Fatima Kuringen (2004). Hasel.
• Willems, J.A. (Regisseur). (1956). Kuringen [Film]. Davidsfonds.