Home Nieuws 45ste congres van de International Council for Tr…

45ste congres van de International Council for Traditional Music

Van 11 tot 17 juli 2019 vond het tweejaarlijkse congres van de International Council for Traditional Music (ICTM) plaats aan de Chulalongkorn Universiteit in Thailand. ICTM is een door UNESCO geaccrediteerde organisatie die zich inzet voor de studie, praktijk, documentatie, borging en verspreiding van traditionele’ muziek en dans van alle landen. Ondanks het woordje traditioneel’ in de naam, behoren populaire en klassieke muziek- en dansgenres ook tot het studiegebied van ICTM-leden. Tijdens het wereldcongres komen etnomusicologen en etnochoreologen uit alle windstreken samen om in discussie te gaan over courante thema’s in het vakgebied. 

Met meer dan 1000 aanwezigen, bijna 700 sprekers uit meer dan 70 landen en zes centrale thema’s was deze 45ste editie van de ICTM World Conference meteen het grootste ICTM evenement in de 72-jarige geschiedenis van de organisatie. Dit jaar stonden de volgende zes thema’s op het programma:

  1. Transborder Flows and Movements
  2. Music, Dance, and Sustainable Development
  3. The Globalisation and Localisation of Ethnomusicology and Ethnochoreology
  4. Music and Dance as Expressive Communication
  5. Approaches to Practice-Based Research and its Applications
  6. New Research on Other Topics

Deze thema’s werden behandeld in parallelle sessies, vijf plenaire sessies over de eerste vijf thema’s en het ICTM President’s Forum. Anaïs Verhulst – onze etnomusicologe en stafmedewerker immaterieel cultureel erfgoed (ICE) — was ook van de partij. Zij sprak over het traject van de jachthoorngemeenschap in Vlaanderen naar de recente erkenning van het (Franse) jachthoornblazen op de Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed dat zij begeleidde. Verder volgde zij het tweede thema muziek, dans en duurzame ontwikkeling op’, wat nauw aansluit bij de ICE-werking van CEMPER

Binnen dit thema kwam ICE vaak rechtstreeks aan bod, zoals in de sessie Effects of ICH en het ICTM President’s Forum. Zonder het noodzakelijk erfgoed’ te noemen kwam ICE ook aan bod in sessies en presentaties over (duurzame) gemeenschappen, belangenbehartiging, transmissie van muziek, en de rol van musea en digitale technologie bij het borgen of de heropleving van muziek- en danstradities. Het bracht alvast veel inspiratie, stof tot nadenken en nieuwe contacten op. 

CEMPER op ICTM

Anaïs Verhulsts presentatie Intangible Cultural Heritage, Ethnomusicology, and the Sustainable Future of Hunting Horn Music in Flanders’ bouwde voort op haar presentatie op het congres van The British Forum for Ethnomusicology eerder dit jaar. Waar ze in april het gebruik van etnografisch veldwerk verdedigde vanuit de nood aan gemeenschapsbetrokkenheid bij de borging van immaterieel cultureel erfgoed, stelde ze nu de SWOT-analyse — een gangbare manier om kansen en bedreigingen van ICE in kaart te brengen — in vraag. Om dit te doen haalde ze er de recent gepubliceerde Dive into intangible cultural heritage-interface erbij. Hieruit blijkt dat het aantal verschillende bedreigingen waar erfgoed op de Lijst in Nood voor Dringende Borging teruggebracht kan worden tot 46. Het is niet verrassend dat veel tradities gelijkaardige bedreigingen ervaren maar zo’n lijst kan onmogelijk de onderliggende oorzaken van die bedreigingen weergeven. Om te weten hoe je een bedreiging moet aanpakken en tot een geschikte en doeltreffende borgingsactie te komen, is het belangrijk om de oorzaak van de bedreigingen te weten. Etnografisch onderzoek kan hierbij helpen. Terwijl een SWOT-analyse nuttig is om sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen te identificeren, kan je via diepte-interviews en door de verschillende standpunten naast elkaar te leggen dieper graven naar de oorzaken ervan. 

Diepte-interviews geven een beter beeld dan een SWOT-analyse” (Anaïs Verhulst)

Anaïs haalde het voorbeeld aan van het jachthoorntraject. Met interviews en een enquête werden zo’n 160 mensen uit de jachthoorngemeenschap rechtstreeks bevraagd. Op basis van hiervan werd een rapport opgesteld over wie de jachthoornblazers zijn, hoe hun muziek doorgegeven wordt, de manier waarop de muziek en de context ervan doorheen de jaren evolueerde, en de sterktes en zwaktes van de tradities. Door de onderzoeksresultaten in detail te analyseren konden heel wat nieuwe nuances gelegd worden. De vraag welke bedreigingen ervaart u voor de traditie van het jachthoornblazen’, bijvoorbeeld, werd steevast beantwoord met de huidige vergrijzing en het gebrek aan jonge leden dat veel jachthoorngroepen tegenwoordig ervaren. Wanneer hierop doorgevraagd werd, werd de oorzaak hiervan toegewezen aan het gebrek van interesse in tijdrovende hobby’s en de beschikbaarheid van gemakkelijkere alternatieve hobby’s die het jachthoornblazen minder aantrekkelijk zouden maken. Hoewel dit zeker ook geldt, bracht een diepgaandere analyse van de interviews en ingevulde enquête een andere oorzaak aan het licht. Veel huidige jachthoornblazers leerden het instrument kennen via de muziekkapellen van de Chiro. Die muziekkapellen zijn nagenoeg verdwenen, waardoor de natuurlijke doorstroom van muziekkapel naar jachthoorngroep wegviel. Zo’n observatie geeft de bedreiging vergrijzing en weinig jonge mensen’ meer nuance en suggereert dat er in de toekomst moet ingezet worden op meer bekendheid bij nieuwe doelgroepen. 

ICTM en immaterieel erfgoed

Ongeveer 20% van alle inscripties op de UNESCO-lijsten voor ICE zijn muzikale elementen. De helft van alle elementen heeft ergens wel iets te maken met muziek of podiumkunsten. Dat immaterieel erfgoed hoog op de agenda staat bij ICTM is dan ook niet verwonderlijk.

UNESCO volgt sinds het ontstaan van ICTM (toen IFMC, International Folk Music Council) in 1947 de organisatie op. ICTM is dan ook nauw betrokken bij UNESCO en de 2003 Conventie voor de Borging van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Zo was ICTM betrokken bij de publicatie van de UNESCO Collection of Traditional Music door Smithsonian Folkway Recordings en bij het opstellen van de 2005 Conventie betreffende de Bescherming en Bevordering van de Diversiteit van Cultuuruitingen. Verschillende ICTM-leden zijn actief betrokken bij de implementatie van de 2003 Conventie als adviseur bij nominaties voor de ICE-lijsten of als belangenbehartiger voor de muziektradities die zijn bestuderen. Als geaccrediteerde ngo maakt ICTM regelmatig deel uit van het evaluatieorgaan voor de nominaties van UNESCO’s immaterieel-erfgoedlijsten. 

Dit ICE-luik werd extra in de verf gezet tijdens het President’s Forum waar Salwa El-Shawan Castelo-Branco, president van ICTM, Timothy Curthis, secretaris van de 2003 Conventie, uitnodigde. Hij ging in dialoog met Naila Ceribašić, vertegenwoordiger van ICTM bij UNESCO, en Catherine Grant, onderzoeker met expertise in de bedreigingen en duurzaamheid van muziek en betrokken bij de implementatie van de 2003 Conventie in Cambodia. Ook het publiek kreeg de kans om ervaringen te delen en mee in dialoog te gaan. Deze boeiende discussie markeerde alvast een van de hoogtepunten van het congres. Een gedetailleerd verslag van het forum en van een selectie van andere inspirerende sessies en presentaties vind je in de projectendatabank van FARO.

Ook interessant

11 mrt. 2024

Verslag werksessie Dans en het museum

Hoe kan een samenwerking tussen dans en musea er uitzien? Aan de hand van prikkelende stellingen, vragen en praktijkvoorbeelden gingen we hierover in…
Lees meer
01 mrt. 2024

Ambacht in Beeld Festival Brussel 2024

Ontdek op 30 en 31 maart 2024 meer dan 40 workshops, masterclasses, exposities, demonstraties en films tijdens het Ambacht in Beeld Festival.
Lees meer
25 jan. 2024

Nodenbevraging op de inspiratie- en uitwisselingsdag 'Poppen en figuren: tussen erfgoed en hedendaagse praktijk’

CEMPER organiseerde in samenwerking met Huis van Alijn een nodenbevraging op de inspiratie- en uitwisselingsdag voor poppen- en figurentheater.
Lees meer
11 jan. 2024

Jachthoornblazen op Fürst-Pless- en Parforcehoorn erkend als immaterieel erfgoed!

Op 10 januari 2024 werd het jachthoornblazen op Fürst-Pless- en Parforcehoorn door de minister van cultuur Jan Jambon opgenomen op de Inventaris Vlaa…
Lees meer