Music | Politics | Power tijdens het 15e congres van ICTM Ireland

Op 21 en 22 februari 2020 organiseerde de Irish National Committee of the International Council for Traditional Music (ICTM Ireland) haar 15^de jaarlijkse conferentie. Dit jaar ging deze door in University College Cork. Anaïs Verhulst, stafmedewerker bij CEMPER en uittredend penningmeester van ICTM Ireland, was hier aanwezig. Het thema Music | Politics | Power was er eentje dat onderzoekers van alle windstreken, en van binnen en buiten de academische wereld aansprak. Dit bleek uit de gevarieerde samenstelling van gedelegeerden. De 44 sprekers kwamen uit 13 landen — Ierland, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, België, Spanje, Portugal, Noorwegen, Oezbekistan, China, Brazilië, Puerto Rice, Rusland en de Verenigde Staten — en vertegenwoordigden 23 universiteiten en 4 niet-academische instellingen. 

Het thema werd vanuit verschillende invalshoeken bekeken. Zo waren er papers over de rol van muziek in identiteitsvorming binnen een lokale gemeenschap maar ook naar buiten toe. De invloed van politieke en sociale veranderingen op muziektradities werd uitvoering besproken; nationale beleidsvormen rond immaterieel erfgoed, de sociale onrust in Noord-Ierland, en de rol van Ierse muziek om een gat te vullen als een alternatief op ​‘nationale’ volksmuziek in het naoorlogse DDR. Omgekeerd kwam ook de verbindende rol van muziek op politieke en sociale gebeurtenissen aan bod; zoals tijdens protesten en fondsenwerving. De relatie tussen immaterieel-erfgoedbeleid en muziektradities kwam uitvoering in bod in de papers van Jun Feng (SOAS, University of London), Weiyang Li (Harbin Conservatory of Music in China/​University College Cork) en Anaïs Verhulst (CEMPER).

“Traditions flow like a river”, vertelde Jun; ze evolueren mee met sociale veranderingen en kunnen uiteindelijk uitsterven. Maar hoe sterk kan een traditie veranderen en wanneer wordt het eigenlijk iets anders? Jun onderzocht deze vraag aan de hand van de veranderende opvoeringscontexten van Paiziluo blaas- en percussiegroepen uit de Chinese provincie Hubei. Niet enkel de toenemende urbanisering, maar ook de lokale erkenning van die groepen als immaterieel cultureel erfgoed zorgde ervoor dat de traditie van een rituele context naar een concerterende context verschoof. Met een bezorgde knipoog naar de actualiteit vroeg ze zich af welke effecten de recente uitbraak van het coronavirus zou hebben op Paiziluo. 

Li onderzocht de reactie van drie vissers in de provincie Jiangsu op hun erkenning als cultural bearers van werkliederen onder het Chinese immaterieel-erfgoedbeleid. Zo bleek iedereen die titel op een andere manier te interpreteren en te gebruiken. De ene ging zich actief inzetten op het promoten en doorgeven van de muzikale praktijk. Een tweede had moeite met de titel en identificeerde zichzelf toch nog altijd als visser en niet als traditiedrager. Een derde gebruikte de titel dan weer om de praktijk te professionaliseren en commercialiseren. 

Ten slotte besprak Verhulst in de paper ​‘Inventorying’ music and performing arts heritage: a narrative of inclusion, exclusion, awareness raising, and uncomfortable spotlights twee recente projecten van CEMPER om het proces van het inventariseren van immaterieel erfgoed in vraag te stellen. Om een culturele praktijk een plek te geven op de Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed (of op één van de UNESCO-lijsten) word je verplicht om de praktijk te benoemen en te beschrijven. Hierbij worden noodgedwongen keuzes gemaakt over wat in die beschrijving wordt opgenomen en wat wordt weggelaten. Het is sowieso al moeilijk om levende tradities op deze manier artificiële manier af te bakenen, maar hierbij komt dan nog eens kijken dat mensen zich mogelijk uitgesloten kunnen voelen door deze keuzes. Zijn lijsten wel de goede manier om levende praktijken onder de aandacht te brengen? Hoe kunnen we omgaan met een realiteit waarin die praktijken moeilijk eenduidig te benoemen zijn?

Meer info vind je op de website van ICTM Ireland.