Home Nieuws Muziek en podiumkunsten op Open Monumentendag

Muziek en podiumkunsten op Open Monumentendag

Zondag 11 september is het Open Monumentendag. We belichten per provincie graag enkele activiteiten waarbij onroerend erfgoed in aanraking komt met muziek en podiumkunsten.

Antwerpen

Opendeurdag Bourlaschouwburg
Toneelhuis (Bourla)

De Bourlaschouwburg in neoclassicistische stijl dateert uit 1834 en werd door stad Antwerpen gebouwd naar een ontwerp van Pierre Bruno Bourla. In de toneeltoren is de oorspronkelijke houten theatermachinerie door Humanité René Philastre en Charles Antoine Cambon uit 1834 integraal bewaard. Dit voor België unieke geheel bestaat uit het ondertoneel, de hellende scènevloer en het boventoneel met centers’, rooster, trekken, handbediende windassen en koordophaling voor het wisselen der decors.

De Bourlaschouwburg voldoet echter niet meer aan de hedendaagse noden van functionaliteit, openheid, publiekscomfort, theatertechniek, veiligheid en duurzaamheid van een publiek theatergebouw. Daarom werd een masterplan opgesteld voor de renovatie en restauratie van de Bourlaschouwburg in 2024 – 2025. Zo zal bovenop de historische hellende scène een vlakke vloer komen voor hedendaags theater. Daarvoor zullen het podium en het ondertoneel met houten machinerie volledig naar beneden gebracht worden door een uitgraving onder het ondertoneel. Lees meer over het masterplan op de website van Stad Antwerpen.

Op Open Monumentendag kan je de foyer, publiekszaal, podium, toneeltoren en historische theatermachine van de Bourlaschouwburg bewonderen.

Waar: Komedieplaats 18, 2000 Antwerpen
Wanneer: 10:0017:00
Reserveren kan vanaf 23 augustus.

Trekkenwand van de Bourlaschouwburg

Opendeurdag en erfgoedfeest in De Roma
De Roma

In november 1927 begon men met de bouw van Kinema Roma’ en bijhorende appartementsgebouwen. Met zijn 2000 zitplaatsen was het lange tijd de grootste bioscoop van Antwerpen. In de jaren 70 werd het een van Belgiës rock- en poptempels met optredens van bijvoorbeeld Lou Reed, Cliff Richard en Paul McCartney. De zaal werd gesloten in 1982.

In 2022 werd het gebouw als monument erkend en nam een groep vrijwilligers de renovatie op zich. Zo werd De Roma het concertgebouw dat we vandaag kennen.

Op Open Monumentendag kan je in de voormiddag met een gids een kijkje achter de schermen nemen. Daarnaast staan een brunchbuffet in AMOR, het restaurant naast de deur van De Roma, en een dansnamiddag op het programma.

Waar: Turnhoutsebaan 286, 2140 Borgerhout
Wanneer: rondleidingen starten om 10:00, 11:00 en 12:00; de brunch start om 11:00 en de dansnamiddag om 15:00.
Reserveer je tickets via de website van De Roma.

De herbestemming van een monument: het Kruitmagazijn
Kruitmagazijn, poppentheater en rariteitenkabinet

Napoleon gaf in 1810 opdracht om het Kruitmagazijn te bouwen ter bewaring van 50.000 kg buskruit. Het heeft slechts gediend tot 1815. Nadien werd het Kruitmagazijn gebruikt als opslagplaats, schuilplaats in beide wereldoorlogen, antiekzaak en voor folklore met het gansrijden. Sinds 2008 en na een grondige restauratie stelden de eigenaars dit gebouw ter beschikking van VZW L’Embarcadère die er een theaterwerking onderbrachten.

Proef van de sfeer van deze unieke plek. Het Kruitmagazijn stelt tentoon en vertelt de verhalen achter dit imposante gebouw.

Waar: Kazerneplain 10, 2040 Lillo (Antwerpen)
Wanneer: 10:00 tot 17:00

Wandeling: 3 unieke orgels in Wilrijk
Het Orgel in Vlaanderen en de Kring voor Heemkunde Wilrica

Deze gegidste wandeling zet het orgel en het ambacht van de orgelbouwer centraal. Je ontdekt onderweg drie types orgels op drie verschillende locaties. Wat hen uniek maak is de verschillende orgelbouwstijl, namelijk de verbinding” (pneumatisch in Sint-Bavo, mechanisch in het Districtshuis, elektrisch in Onze-Lieve-Vrouw-van-de-Rozenkrans) tussen de speeltafel en de orgelpijpen. Wie deelneemt komt niet alleen meer te weten over orgelbouw maar kan het ook met zijn eigen ogen zien, want we gaan telkens tot bij de organist aan de speeltafel en kijken ook binnen in de instrumenten. Telkens is er ook een korte bespeling. De organisten zullen werken van verschillende componisten en periodes spelen. Aandacht ook hier voor stukken aangepast aan de instrumenten.

Er wordt de deelnemers de mogelijkheid geboden om zich begeleid door de heemkundige kring van de ene locatie naar de andere te verplaatsen waarbij ze toelichtingen van het erfgoed van Wilrijk krijgen.

Waar: Sint-Bavostraat 18, 2610 Wilrijk (Antwerpen)
Wanneer: start om 13:30
Reserveer je ticket via eventbrite.

Deel van het orgel van de Onze-Lieve-Vrouw Rozenkranskerk | Het Orgel in Vlaanderen

Vlaams-Brabant

Opendeur/​rondleiding. Alamire. Hear Hear! Kleurrijke stemmen
Alamire Foundation

De Alamire Foundation werd in 1991 opgericht als een joint venture tussen KU Leuven (Onderzoeksgroep Musicologie) en Musica Impulscentrum, en is gehuisvest in de Mariapoort van de abdij. Alamire’ is inmiddels uitgegroeid tot een internationaal studiecentrum. Doel: academisch en praktijkonderzoek stimuleren, coördineren en zelf uitvoeren. Daarbij concentreert Alamire zich specifiek op de muziek en het muziekleven in de Nederlanden van de middeleeuwen tot 1800, en op het conserveren, bestuderen en valoriseren van dit muzikaal erfgoed. Dat gebeurt hier met de nieuwste technieken en methodes, maar ook in traditionele publicaties.

De Alamire Foundation heet op Open Monumentendag bezoekers van harte welkom in de Library of Voices, waar ze muzikaal erfgoed uit oude muziekhandschriften duurzaam koesteren. Het digitalisatieproces, de online databank IDEM en facsimile’s in de reeks Leuven Library of Music in Facsimile, maken de prachtige manuscripten toegankelijk voor onderzoekers, uitvoerders en geïnteresseerden, zonder dat je de fragiele boeken moet manipuleren. Een mooi voorbeeld hiervan is het laat-15de-eeuwse Leuven Chansonnier. Ontdek het verhaal achter dit unieke en kostbare handschrift tijdens de presentatie en in een documentaire.

Waar: Library of Voices (Norbertuspoort), Abdij van Park, 3001 Heverlee
Wanneer: start om 10:00, 11:00, 12:00, 14:00, 15:00, 16:00 en 17:00
Reserveer je ticket via de website van Stad Leuven.

Workshop. Word beiaardier voor één dag
Erfgoedsite Abdij van Park

De Vredesbeiaard van Abdij van Park is een van de vijf Leuvense beiaarden. Hij is ingehuldigd precies honderd jaar na de Eerste Wereldoorlog, op 11 november 2018, onder meer dankzij Duitse schenkers uit de stad Neuss.

Waarom uit Neuss? De oude 18de-eeuwse beiaard van de abdij met zijn veertig klokken werd in de Franse tijd door de paters gered doordat ze hun klokken op het domein hebben… begraven. Later ruilden ze hun goede klokken voor de vals klinkende exemplaren van de Sint-Pieterskerk, die ze verkochten. Met andere woorden: in de Sint-Pieterskerk hing lange tijd de oude abdijbeiaard. Tot de toren van de kerk aan het begin van WOI bij de brand van Leuven werd verwoest. Onder meer door toedoen van een bataljon militairen uit Neuss.

Leer tijdens deze workshop de eerste knepen van het beiaardiersvak op het oefenklavier van de beiaardier. Na de laatste sessie sluit stads- en Parkbeiaardier Luc Rombouts Open Monumentendag af met een beiaardconcertje.

Waar: Abdij van Park 7, 3001 Heverlee
Wanneer: start om 14:00, 15:00 en 16:00
Reserveer je ticket via de website van Stad Leuven.

Oost-Vlaanderen

Muziek en erfgoedsite BASTION V met JCV, Honky Tonk Jazz Club en Bastion Vijf
Jazz Centrum Vlaanderen

Tijdens de Hollandse periode maakte de nieuwe vesting Dendermonde deel uit van de Wellingtonbarrière, gerealiseerd onder leiding van Engelse en vooral Hollandse ingenieurs tussen 1816 en 1830 als grensverdediging van de geallieerden (Groot-Brittannië en Nederland) tegen Frankrijk. De vesting Dendermonde kwam tot stand tussen 1822 en 1830 onder leiding van de Nederlandse kapitein-ingenieur Cornelis Alewijn.

Na de declassering van Dendermonde als vestingwerk in 1906 werd het domein voor verschillende zaken hergebruikt. Zo deed de kazemat in de eerste helft van de 20ste eeuw dienst als stedelijk slachthuis. Begin 1940 verhuisde het slachthuis naar Grembergen. Later werden de ruimtes wellicht als opslagruimte door de stadsdiensten gebruikt. In 1962 werd het een repetitielokaal de Jeggpap New Orleans Jazzband. Van repetitielokaal groeide het uit tot de Honky Tonk Jazzclub.

Het Hollands laboratorium van de artillerie werd volgens kapitein E. De Man gebouwd in 1829. In dit gebouw werden patronen gemaakt en werd het kruit op zijn bruikbaarheid getest. In het laboratorium is nu Jazz Centrum Vlaanderen (JCV) gevestigd. Het doel van JCV is jazzmuziek, in het bijzonder het erfgoed van New Orleans, traditionele jazz en traditionele blues, in al haar aspecten te bewaren, tentoon te stellen en te promoten vooral wat betreft jazz clubs, jazz bands, muzikanten, schrijvers en pers in Vlaanderen of die er verband mee houden.

In 2021 opende op de site ook Bastion Vijf, een culturele site van de vzw City Sounds.

Een bezoek aan deze muziek- en erfgoedsite op Open Monumentendag wordt opgeluisterd met een streepje muziek.

Waar: Leopoldlaan 12, 9200 Dendermonde
Wanneer: 11:00 tot 17:00

Lees meer over Bastion V op de website van de Inventaris Onroerend Erfgoed.

Honky Tonk Jazzclub | Foto: IOED Schelde-Durme

Afsluitend orgelconcert door Leon Bierens op het historisch Van Peteghem-orgel
Stuurgroep Van Peteghem Orgel

De familie van Peteghem was een Vlaams geslacht van kerkorgelbouwers in de achttiende en negentiende eeuw. Het orgel van de Onze-Lieve-Vrouw-Sint-Pieterskerk werd in 1847 gebouwd door Pierre Van Peteghem (17921863). De kast werd uitgetekend door Louis Roelandt, geheel overeenkomstig de stijl van de kerk. Hoewel het instrument bij oplevering in 1848 door de keuringscommissie allesbehalve positief onthaald werd – Van Peteghem’s nog sterk aanleunen bij de 18de eeuw werd als archaïsch’ beschouwd – zijn er weinig initiatieven ondernomen het orgel naar romantisch model om te bouwen. Slechts een klein aantal veranderingen werd in de loop der tijd doorgevoerd, zoals de installatie van een zelfstandig pedaalwerk en enkele romantische registers in 1923.

Open Monumentendag wordt in de Onze-Lieve-Vrouw-Sint-Pieterskerk afgesloten met een orgelconcert door Leon Bierens. Het programma bestaat uit een bloemlezing van orgelvariaties op bekende gregoriaanse gezangen.

Waar: Onze-Lieve-Vrouw-Sint-Pieterskerk, Sint-Pietersplain 9, 9000 Gent
Wanneer: 17:00 tot 18:00

Expo Wat een Cirk!’ in het Wintercircus
sogent

In de 19de eeuw verschenen in vele steden specifieke gebouwen voor ontspanning, waaronder stenen circussen. Ook Gent ging mee in deze internationale tendens. In 1885 werd het zogenaamde Nieuw Cirkus’ opgetrokken, naar ontwerp van architect Emile De Weerdt. Het gebouw, aanvankelijk opgevat als paardenrenbaan met bijhorende feestzaal, werd uiteindelijk ingehuldigd als stenen circus, waar talrijke gezelschappen voorstellingen gaven, ook tijdens de winter.

In 1920 werd het gebouw geteisterd door een felle brand. Slechts enkele onderdelen, zoals wat buitenmuren, de stallingen en de manege bleven overeind. Deze delen werden dan ook gerecupereerd bij de bouw van het nieuwe circus in 1923, naar ontwerp van architect Jules-Pascal Ledoux. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd het Wintercircus omgebouwd tot de garage van Ghislain Mahy. In 1978 sloot de garage haar deuren en bleef het gebouw nog twee decennia lang dienstdoen als depot voor oldtimers. Daarna stond het gebouw zo goed als leeg.

In 2017 startten renovatiewerken in het Wintercircus. De olifantenhelling, de helling waarlangs de dieren vanuit de Plattenberg tot op de scène van het circus werden gebracht, is nu opnieuw een belangrijke toegang tot de middenpiste. In de vroegere paardenstallen onder het gelijkvloers zijn er nu karaktervolle vergader- en ontmoetingsruimtes. De voormalige scène van het circus op de eerste verdieping kreeg een nieuwe invulling als auditorium en de smeerputten uit het garagetijdperk vormen een ontmoetingsruimte. Ook de rockzaal werd afgewerkt en de gevels werden gerenoveerd. De renovatiewerken zijn in mei afgerond. Dan staat nog de eigenlijke afwerking en definitieve inrichting op de planning.

In 2023 moet het gebouw openen voor het publiek. In de tijd tussen de oplevering en de opening komt er een tijdelijke tentoonstelling over de geschiedenis van het Wintercircus.

Waar: Sint-Pietersnieuwstraat 11, 9000 Gent
Wanneer: 10:00- 17:00
De expo loopt nog tot 30/10/2022.

Lees meer over de geschiedenis en de renovaties van het Wintercircus op de website van sogent.

Gegidste wandeling Van ziekenzaal tot oudste concertzaal ter wereld’
Muziekcentrum de Bijloke

Wat in de 13de eeuw gebouwd werd als middeleeuwse ziekenzaal doet vandaag dienst als state-of-the-art concertzaal met uitmuntende akoestiek. Het indrukwekkende dakgebinte en de middeleeuwse muren bleven onaangeroerd, maar tijdens de renovatie kwam er een houten zaal in de zaal’. Dit en nog veel meer kom je te weten tijdens een rondleiding op de site.

Waar: Bijlokesite, Godshuizenlaan 2, 9000 Gent
Wanneer: start om 10:00, 11:00, 12:00, 14:00, 15:00, 16:00 en 17:00

Muziekcentrum De Bijloke | Foto: Stad Gent — Dienst Toerisme

Werp een blik achter de schermen in de NTGent schouwburg
NTGent

De Koninklijke Nederlandse Schouwburg staat in het centrum van de stad, binnen de driehoek kathedraal — belfort — stadhuis. De KNS werd opgetrokken in 1899 als vaste speelplek voor het toenmalig Nederlands Tooneel van Gent’ (18711945), een gezelschap dat daarvoor in de Gentse Minardschouwburg speelde. De stadsschouwburg fungeerde tussen 1945 en 1965 als het tweede plateau van de Antwerpse KNS. Pas in 1965 werd de KNS de thuisbasis van het stadstheater NTGent.

Op Open Monumentendag neemt een gids je mee achter de schermen. Zo voel je de magie van het theatermaken in een 19de-eeuws gebouw. Pik interessante weetjes en anekdotes op en laat je erdoor inspireren!

Waar: Sint-Baafsplein 17, 9000 Gent
Wanneer: rondleidingen om het half uur van 10:15 tot 17:15 (geen om 13:15)

West-Vlaanderen

Open Monumentenweekend — Stedelijk Conservatorium
Stedelijk Conservatorium Brugge

Het Stedelijk Conservatorium Brugge is sinds 1886 gevestigd in een voormalig herenhuis uit 1741, gebouwd in opdracht van Albert Claesman, schepen en burgemeester van het Brugse Vrije. De orgelzaal van het conservatorium bevindt zich in de Geerwijnstraat. Het interieur daarvan is neoclassicistisch van opbouw. Pleisterwanden zijn door pilasters verdeeld in acht afzonderlijke vakken, waarvan er aan beide zijden versierd zijn met gipsen borstbeelden van gekende musici. Het Hooghuysorgel dateert uit 1878 en bevindt zich achter een eikenhouten, neorenaissancegetint orgelfront onworpen door architect C. De Wulf (Brugge).

In 2021 startten renovatiewerken en een uitbreiding van het conservatorium. Vanaf september 2022 gaan de lessen terug door in het gerestaureerde conservatorium. De polyvalente zaal, dansklas en de zone van de bibliotheek zullen volledig afgewerkt zijn na de herfstvakantie. Ontdek het gerestaureerde conservatorium alvast op Open Monumentendag met een vrij bezoek of gidsbeurt.

Waar: St Jakobsstraat, 8000 Brugge
Wanneer: 10 september van 14:00 tot 18:00 en 11 september van 10:00 tot 13:00 en van 14:00 tot 18:00

Neem een kijkje achter de schermen van theater Malpertuis
Theater Malpertuis

Theater Malpertuis is een theaterproductiehuis dat opgericht werd in 1967 door Herman Verschelden (19412017) en enkele van zijn studiegenoten aan het Gents Conservatorium. In de beginjaren was het gehuisvest in de kelders van het Tieltse Cultuurcentrum Gildhof. Sinds eind jaren negentig beschikt Malpertuis over een eigen theaterruimte in Tielt.

In het kader van open Monumentendag nemen medewerkers van Theater Malpertuis je mee op ontdekkingstocht waarbij je alle hoekjes en kantjes van het theaterhuis te zien krijgt.

Waar: Stationstraat 25, 8700 Tielt
Wanneer: start om 14:00 en 15:30
Reserveer je ticket via de website van Malpertuis.

Ook interessant

11 mrt. 2024

Verslag werksessie Dans en het museum

Hoe kan een samenwerking tussen dans en musea er uitzien? Aan de hand van prikkelende stellingen, vragen en praktijkvoorbeelden gingen we hierover in…
Lees meer
11 jan. 2024

Workshop - Dans en het museum

CEMPER en Danspunt nodigen dansers en museummedewerkers uit op een werksessie over dans in het museum op 24 februari 2024.
Lees meer
08 dec. 2023

Aftermovie: lancering van Schipper mag ik overvaren?

Op 14 november verscheen 'Schipper mag ik overvaren?' en dat lieten we niet onopgemerkt voorbijgaan! Herbeleef de lancering via onze aftermovie.
Lees meer
07 dec. 2023

Erfgoeddag 2024: er zit muziek in het woord 'Thuis'

Het thema van Erfgoeddag 2024 is 'Thuis'. We reiken je graag enkele thema's binnen muziek en podiumkunsten aan waarrond je kan werken.
Lees meer