Onderzoeksrapport Antwerps poesjenellentheater

Het rapport met de resultaten van dit onderzoek biedt een diepgaand inzicht in de betekenis die beoefenaars en betrokkenen hechten aan het poesjenellentheater. Zonder externe waardeoordelen kregen zij de ruimte om hun ervaringen en uitdagingen te delen. Dit levert niet alleen een rijk beeld op van de huidige praktijk, maar werpt ook een blik op de toekomst: hoe kan dit immaterieel erfgoed in een veranderende samenleving blijven voortbestaan?

Er is de afgelopen jaren een dalende trend in het aantal actieve groepen en betrokkenen. Desondanks zien huidige beoefenaars tekenen van hernieuwde interesse en potentiële heropleving, een patroon dat zich eerder in de geschiedenis heeft herhaald. Tegelijkertijd staat het poesjenellentheater ook voor heel wat uitdagingen die het voortbestaan bedreigen.

De vergrijzing vormt een kritiek probleem: de huidige spelersgroep bestaat voornamelijk uit gepensioneerden, terwijl jongere generaties moeilijker bereikt worden. Het afnemende verenigingsleven vormt eveneens een bedreiging. Mensen zijn minder bereid tot langdurig engagement en groepsactiviteiten. Daarnaast ontwrichtte de coronapandemie de continuïteit door het stilleggen van voorstellingen, wat bijgevolg spelers heeft doen afhaken. De stijgende pensioenleeftijd en het gebrek aan opvolging maken de toekomst onzeker.

Daarnaast kampt het theater met concurrentie van andere entertainmentvormen en gesubsidieerd cultureel aanbod. Organisatorische uitdagingen zoals auteursrechten, juridische regelgeving en afhankelijkheid van locaties en uitbaters vormen bijkomende obstakels.

Het verdwijnen van promotionele evenementen zoals de cultuurmarkt vermindert de mogelijkheden om nieuw publiek te bereiken. Bovendien is er een gebrek aan structurele ondersteuning en promotie, waardoor de zichtbaarheid beperkt blijft.

Een grote uitdaging is ook de beperkte draagkracht van de groepen. Toekomstplannen moeten rekening houden met de capaciteiten en energie van de huidige generatie spelers.

In ons onderzoek formuleerden de leden van de gemeenschap (zowel spelers als mensen uit het publiek en liefhebbers) verschillende noden en de kansen die zich aanbieden. De toekomst van het poesjenellentheater hangt af van meerdere cruciale factoren.

Zichtbaarheid en erkenning zijn prioriteiten. Verschillende spelers stellen concrete voorstellen voor, zoals wegwijzers naar de poesjenellenkelder, een speciale cultuurkrant, televisieaandacht en gerichte promotiecampagnes. Het doel is om de Antwerpse theatervorm onder de aandacht te brengen en nieuwe generaties te interesseren.

Ruimte en samenwerking vormen andere belangrijke aandachtspunten. Er is behoefte aan een vaste speellocatie die de fysieke belasting van verplaatsen van het theater voor spelers vermindert. Een overkoepelende vereniging zoals ​‘Vrienden van de Neus’ zou de samenwerking tussen groepen kunnen versterken en de promotie verbeteren.

Educatie en transmissie zijn essentieel voor het voortbestaan. Workshops en opleidingen kunnen nieuwe spelers aantrekken, waarbij de nadruk ligt op praktische overdracht van kennis. Sommige groepen experimenteren met educatieve projecten, zoals schoolbezoeken waar kinderen kennismaken met poesjenellentheater.

Vernieuwing wordt gezien als sleutel tot overleven. Spelers denken na over experimentele formats en alternatieve manieren om publiek te bereiken, zoals optredens met andere kunstvormen.

De resultaten onderstrepen het belang van gerichte erfgoedzorg en samenwerking tussen erfgoeddragers, beleidsmakers en culturele instellingen. Het rapport vormt een waardevolle basis voor verdere initiatieven om het poesjenellentheater levend te houden en door te geven aan nieuwe generaties. CEMPER blijft hierover dan ook in gesprek gaan met deze gemeenschap en zal, samen met ErfgoedLab Antwerpen en tal van andere partners, de poesjenellengemeenschap ondersteunen bij het opzetten van acties die een antwoord vormen op de geformuleerde noden en kansen.