Onderzoeksrapport - een waarderende studie over historische orgels

In oktober 2017 leverde Resonant in opdracht van het Vlaams Gewest (Agentschap Onroerend Erfgoed) een onderzoeksrapport af over de waardering van historische orgels in Vlaanderen. Het rapport werd uitgevoerd door Klaas Jaap van der Meijden.

Het historisch kerkorgel werd in eerste instantie beschermd als onroerend onderdeel van een beschermd kerkgebouw. Vanaf de jaren 70 werden beschermingslijsten voor orgels opgemaakt die vanaf 1974 leidden tot een beschermingsprocedure. Zo werden 279 orgels beschermd, los van het gebouw waarin ze staan en 862 als onderdeel van het gebouw. Er is wel een onevenwicht tussen de provincies Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen (met veruit de meest beschermde orgels) en de andere Vlaamse provincies.

De studie overloopt de historische en recente erfgoedwaarden die vroeger en nu werden gehanteerd bij het waarderen van orgels: artistieke waarde, technische waarde, architecturale waarde, culturele waarde, wetenschappelijke waarde, historische waarde, volkskundige waarde, esthetische waarde (i.c. klank), sociale waarde, zeldzaamheid, herkenbaarheid, representativiteit, ensemblewaarde en contextwaarde.

Daarna volgt een selectie van gewaardeerde orgels, als vervolgtraject op de beschermingslijsten die vanaf de jaren 70 werden opgemaakt. Daarbij werd expliciet aandacht geschonken aan historische orgels in minder belangrijke kerkgebouwen.

Het onderzoeksrapport ​‘Historische orgels – Een waarderende studie van het orgelpatrimonium in Vlaanderen’ is te vinden op de site van het Agentschap Onroerend Erfgoed.