Online archief van Pina Bausch en het Tanztheater
Sinds november 2021 zijn meer dan 300.000 foto’s en 9.000 video’s uit het Pina Bausch Archief online beschikbaar via www.pinabausch.org. Pina Bausch (1940 – 2009) was een Duitse danseres, choreograaf en artistiek directeur van het Tanztheater Wuppertal. Ze creëerde meer dan 50 werken en kreeg wereldwijde erkenning. Ondanks kritiek in het begin, slaagde ze erin om ‘danstheater’ als nieuw genre te vestigen en de ontwikkeling van de dans wereldwijd te beïnvloeden.
Wie was Pina Bausch?
Pina Bausch ontdekte al op jonge leeftijd haar liefde voor dans en volgde lessen bij het kinderballet van Solingen. Op 14-jarige leeftijd begon ze een professionele dansopleiding aan de Folkwang-academie in Essen, onder leiding van Kurt Jooss — een pionier van de revolutionaire Duitse Ausdruckstanz (‘expressieve dans’) uit de jaren twintig en dertig. Ze kreeg er invloeden mee van andere kunsten, zoals opera, muziek, acteren, beeldhouwen, schilderen, fotografie en vormgeving.
Na twee jaar in New York keerde Bausch in 1962 op verzoek van Jooss terug naar Essen als soliste bij de pas opgerichte Folkwang Tanzstudio. Aan het eind van de jaren zestig trok ze de aandacht met haar eerste choreografieën, waaronder Im Wind der Zeit (‘In de wind van de tijd’), waarvoor ze de eerste prijs won in de choreografiewedstrijd van Keulen.
In 1973 benoemde de directeur van de Wuppertal-theaters Arno Wüstenhöfer haar tot hoofd van het Wuppertal Ballet, dat zij al snel omdoopte tot Tanztheater Wuppertal. Ze testte alle mogelijke genres uit, noemde haar stukken ‘dansopera’, ‘revue’, zelfs ‘operette’ en begon uitdrukkingsmiddelen uit zowel dans als theater te combineren. Samen met haar levenspartner Rolf Borzik, die de kostuums en decors maakte tot aan zijn dood in 1980, creëerde ze een nieuwe esthetiek. Later zette ze dit werk voort met Peter Pabst (decors) en Marion Cito (kostuums), en met Matthias Burkert en Andreas Eisenschneider zocht ze naar nieuwe, ongebruikelijke muziek.
In haar vrijelijk gecollationeerde stukken, ging Bausch met poëtische beelden en dansen in op de angsten en verlangens die de mens dreven. Het zoeken naar liefde, verwantschap en geborgenheid werd een centraal motief in haar oeuvre, waarvoor zij nieuwe werkmethoden ontwikkelde. Ze stelde haar dansers vragen, 800 tot 1000 tijdens het onderzoek en de ontwikkeling van elk stuk, en uit 40 tot 50 van de antwoorden componeerde zij haar zeer emotionele, ontroerende excursies naar de innerlijke sferen van het verlangen.
De Pina Bausch Foundation
In 2010 richtte haar zoon Salomon Bausch de Pina Bausch Foundation op. Het doel van de stichting is om het erfgoed van Pina Bausch wereldwijd toegankelijk te maken zodat de stukken steeds opnieuw op het toneel gebracht kunnen worden.
Van bij de oprichting begon de stichting met het indexeren, bewaren en digitaliseren van het uitgebreide archief van foto’s, video’s, persartikels en documenten over het oeuvre van Bausch. Tegelijk startte het een onderzoekssamenwerking met het Instituut voor Communicatie en Media (IKuM) aan de Hochschule Darmstadt/University of Applied Sciences. Samen begonnen zij met de ontwikkeling van een geschikt datasysteem voor de digitale archieven, waarop de website nu gebaseerd is. De onderliggende linked datatechnologie maakt het mogelijk de archiefobjecten individueel aan elkaar te linken en zorgt zo voor een intuïtief geleid gebruik.
De lancering van www.pinabausch.org was een mijlpaal — maar er wordt nog steeds gewerkt aan de uitbreiding van de online toegang tot het archiefmateriaal. Het is de bedoeling dat in 2022 uitgebreid en divers materiaal over het werk Nelken (Anjers) online komt. Daarnaast zal de filmreeks Pina Bausch Editions blijven groeien.