UNESCO-elementen in beeld

Hoewel de nadruk ligt op het borgen van immaterieel erfgoed, is de UNESCO-Conventie uit 2003 vooral bekend om haar drie lijsten:

1. Op de Representatieve Lijst voor het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid staan elementen die door een erfgoedgemeenschap gewaardeerd en geborgd worden. Met deze lijst wil UNESCO de grote diversiteit aan immaterieel erfgoed in de wereld beter zichtbaar maken. België heeft op dit moment dertien elementen op deze lijst staan.
2. Het Register voor Goede Borgingspraktijken wil inspireren. Hier gaat het niet om het element zelf, maar om de acties die ondernomen worden om het een duurzame toekomst te bieden. Vanuit België werden zo al drie borgingsacties erkend door UNESCO.
3. De elementen op de Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed dat Dringende Borging Nodig Heeft bestaat uit elementen waarvan het voortbestaan in gedrang komt en waarvan de erfgoedgemeenschap en het land dringt actie wil ondernemen om dat tij te keren. Er staat geen Belgisch erfgoed op deze lijst.

Naar aanleiding van het feestjaar, ging de Vlaamse Unesco Commissie op zoek naar al het erfgoed uit Vlaanderen dat door UNESCO erkend werd, daarbij kwam zowel het immaterieel erfgoed als het werelderfgoed en documentair erfgoed aan bod. De Vlaamse Unesco Commissie maakte een korte documentaire over elk van deze elementen.

De muziekkunst van het jachthoornblazen op Franse hoorn werd in 2020 opgenomen op de Representatieve Lijst. Frankrijk, België, Luxemburg en Italië dienden een dossier in voor L’art musical des sonneurs de trompe, une technique instrumentale liée au chant, à la maîtrise du souffle, au vibrato, à la résonance des lieux et à la convivialité. Deze titel omschrijft waar het om gaat: de technieken om het instrument te bespelen, maar evengoed de vriendschap die daarbij komt kijken.

De Franse jachthoorn, of Trompe d’Orléans, wordt geblazen in een V‑formatie waarin meerdere jachthoornspelers in verschillende stemmen samenspelen. Ze brengen muziekstukken waarin de typische 6/​8‑cadans van jachtfanfares (naar de galop van paarden) afgewisseld wordt met klassiekere ritmes, en waarin krachtige fortés worden afgewisseld met de zachter geblazen radoucis. Hoewel het instrument zowel solo als in groep gespeeld wordt, primeert in Vlaanderen het groepsspel.

Het borgen van de beiaardcultuur door bewaring, transmissie, uitwisseling en sensibilisering werd in 2014 geselecteerd als inspirerende borgingspraktijk en opgenomen op het Register van Goede Borgingspraktijken. Hiermee worden de inspanningen van beiaardiers beloond om hun muzikale praktijk voortdurend te actualiseren.

De beiaardkunst, het musiceren op torenklokken via stokkenklavier, is een eeuwenoude muzikale traditie die typerend is voor de Lage Landen. De UNESCO-erkenning voor de beiaardcultuur in 2014 was een extra opsteker voor de inspanningen van de beiaardgemeenschap die op tal van creatieve en doorgedreven manieren samenwerkt om een duurzame toekomst voor deze publieke muzikale praktijk te verzekeren. Het gaat daarbij op de kennis en kunde van de beiaardiers, het wijzigende repertoire, de traditie van marktbespelingen en zomeravondconcerten, opleidingen, de restauratie en onderhoud van historische beiaarden en de promotie ervan. Het Belgian Carillon Heritage Committee vormt de borgingsinitiatieven van de voornaamste betrokkenen op de voet.

Muziek en podiumkunsten zitten overal. Van de 676 elementen die UNESCO erkende op haar immaterieelerfgoedlijsten, hebben er 355 (zo’n 52%) een link met muziek en podiumkunsten. Zo zie je ook heel wat muziek, dans, zang of theater tijdens o.a. feesten, processies of andere evenementen. Dat zie kan je zien in deze video’s:

• We zien vendelzwaaien en 2000 gekostumeerde figuranten tijdens de Ros Beiaardommegang. Deze optocht uit Dendermonde is opgenomen op de Representatieve Lijst in 2008, als onderdeel van het element Reuzen- en Drakenoptochten in België.
• De Heilig Bloedprocessie in Brugge is een vorm van straattheater waar jaarlijks zo’n 1800 figuranten aan meedoen. De processie met toneel, fanfares, harmonies en dans staat sinds 2009 op de Representatieve Lijst staat.
• Ook tijdens het Krakelingenfeest en de Tonnenkensbrand in Geraardsbergen kunnen we genieten van prachtige kostuums, vrolijke muziek en vendelzwaaien. Dit dubbelfeest werd in 2010 erkend op de Representatieve Lijst.
• Vanaf de 40ste verjaardag verenigingen mannen in Leuven zich om hun 50ste verjaardag voor te bereiden, ook daar is muziek nooit ver weg met bijvoorbeeld het door de Joorzangers. Het Leuvense Jaartallenleven werd in 2011 opgenomen op de Representatieve Lijst.

Ontdek alle video’s die de Vlaamse Unesco Commissie maakte op hun website. Veel kijkplezier!