De rozet van een instrument kan je zien als de 'handtekening' van een bouwer

De wedstrijd Ambacht in de kijker zet dit jaar jonge ambachtslieden in de kijker. Onder de tien laureaten bevindt zich viool- en luitbouwer Charlotte De Ley. Wij gingen langs bij haar atelier waar ze ons vertelde over het ambacht.

Hoe ben je viool- en luitbouwer geworden?

“Het is een beetje ingefluisterd door mijn moeder. Toen ik 18 jaar was, had ik eerst een andere studiekeuze gemaakt: taal- en letterkunde. En hoewel ik heel graag met talen bezig ben, had ik na twee jaar door dat die opleiding toch niet helemaal mijn ding was. Ik ben altijd muzikaal en creatief bezig geweest en dat miste ik in die theoretische opleiding. Mijn moeder vroeg me toen of instrumentenbouw niets voor mij zou zijn. En zo ben ik in de opleiding instrumentenbouw aan het Conservatorium van Gent terechtgekomen.

Bijna vanaf dag één had ik door ​‘Ja, dit is het!’. Instrumentenbouw is voor mij een ideale combinatie van creatief en intellectueel bezig zijn. Ik heb alles gegeven tijdens de opleiding. Ik denk dat veel mensen onderschatten hoeveel tijd je in het leerproces moet steken. Zeker in het begin is het belangrijk dat je veel ervaring opdoet. Ik was elke avond tot tien uur in het atelier op de campus te vinden.

Ondertussen ben ik zelfstandige in bijberoep en bouw ik instrumenten met hart en ziel. Het was niet de gemakkelijkste weg, maar ik zou terug voor instrumentenbouw kiezen als ik voor de keuze stond.”

Viool en luit hebben een heel ander bouwproces. Hoe komt het dat je die twee combineert?

“Ik ben zelf violist, dus de eerste logische keuze was om violen te maken. Maar voor mijn masterproject wou ik eens van verschillende dingen proeven. Ik maakte daarom een contrabas, een barokluit, een jazzgitaar en een sopraangamba. Ik merkte toen dat het bouwproces van luit mij wel lag. En gaandeweg kwamen er steeds meer bestellingen voor luit. Eigenlijk heb ik gewoon gebouwd waar de mensen naar vroegen.

Luitbouw is een kleinere niche binnen instrumentenbouw. Er zijn minder spelers dan bijvoorbeeld viool, maar er zijn ook veel minder bouwers. Een luit kan je ook niet zomaar in elke muziekwinkel kopen. Je moet al snel naar een bouwer als je een luit wil. Daardoor ben ik momenteel meer luiten aan het bouwen dan violen. Ik hoop daar in de toekomst wel een betere balans in te vinden.”

Zijn er gelijkenissen tussen het bouwen van violen en luiten?

“Ja, het klankgat van de instrumenten kan je zien als de ​‘handtekening’ van een bouwer. Bij een viool zijn dat de f‑gaten en bij luit de rozetten. Hoewel het bij viool iets meer gereguleerd is hoe die f‑gaten er moeten uitzien en je bij luit iets meer artistieke vrijheid hebt, steekt elke bouwer zijn persoonlijke touch in die klankgaten.

Verder zijn de bouwprocessen volledig verschillend: bij viool bouw je de klankkast op door hout weg te nemen, bij luit bouw je de klankkast op door hout toe te voegen. Qua gereedschappen heb je wel ongeveer dezelfde dingen nodig. Maar bij vioolbouw heb je bijvoorbeeld nood aan een guts (een beitel met een gebogen blad) om welvingen uit te snijden, terwijl je dat bij een luit helemaal niet nodig hebt.”

Hoe kwam je in aanraking met de wedstrijd ​‘Ambacht in de kijker’ en wat betekent het voor jou dat je bij die tien laureaten bent?

“Vorig jaar heb ik mijn statuut als Erkend ambacht aangevraagd. Zo komt je automatisch meer in dat wereldje terecht. De oproep voor ​‘Ambacht in de kijker’ zag ik op Facebook of Instagram passeren. Ik dacht dat het een mooie meerwaarde zou zijn en diende een dossier in. Dat ik nu bij die tien finalisten ben, vind ik een fijne erkenning van mijn werk. Het voegt ook een soort van geloofwaardigheid toe aan mijn naam. Meestal komen mensen bij mij terecht via een andere muzikant of leerkracht. Wanneer mensen mij online vinden en zien dat ik wel wat op mijn palmares heb staan, kan dat hen misschien sneller over de streep trekken.

Daarnaast vind ik het een goede manier om mijn ambacht in de kijker te zetten. Vioolbouw zal voor de mensen niet zo raar in de oren klinken, maar over luitbouw wordt toch vaker gevraagd wat het is. Ik denk dat ​‘Ambacht in de kijker’ een goed platform is om te laten zien wat ik juist doe.”

Wat wil je nog bereiken als instrumentenbouwer?

“Zolang het voortgaat zoals nu en bestellingen blijven binnenkomen, vind ik het al prima. Misschien wil ik ooit zelfstandige in hoofdberoep worden, maar dat is nu nog niet aan de orde. Nu wil ik me vooral blijven ontwikkelen. Bij elk instrument leer je nog iets bij. Het is niet omdat je al duizend instrumenten hebt gebouwd, dat je niets meer leert: elk stuk hout is anders en je komt soms voor nieuwe situaties te staan. Ik wil dus blijven bouwen en groeien in dit tempo. Dan ben ik al heel blij.”

Ontdek de video van Ambacht in de kijker